Tập 17 Số 3 (2019)

Thí nghiệm trồng chậu được tiến hành nhằm đánh giá sinh trưởng và khả năng chịu mặn của một số giống khoai sọ trồng trong điều kiện xử lý mặn nhân tạo bằng NaCl tại Gia Lâm,Hà Nội. Thí nghiệm đánh giá ảnh hưởng của 4 mức mặn (0%, 0,15%, 0,3% và 0,45% NaCl) đến sinh trưởng của 5 giống khoai sọ (Tím Tủa Chùa, Trắng Pù Nhung, Tím Mộc Châu, Trắng Thuận Châu và KS4) ở đầu giai đoạn sinh trưởng sinh dưỡng. Mặn được xử lý khi cây có 4 lá và kéo dài trong thời gian 8 tuần. Kết quả thí nghiệm cho thấy sinh trưởng của các giống bị ảnh hưởng khác nhau bởi các điều kiện mặn. Giống Tím Mộc Châu có khả năng chịu mặn tốt nhất, sinh trưởng của cây vẫn tăng khi bị nhiễm mặn nhẹ ở mức 0,15% và vẫn duy trì được khối lượng chất khô cao khi bị nhiễm mặn 0,45% NaCl trong 8 tuần. Khả năng chịu mặn thấp hơn là giống Trắng Pù Nhung, Trắng Thuận Châuvà Tím Tủa Chùa. Giống KS4 chịu mặn kém nhất, sinh trưởng của cây giảm mạnh khi bị xử lý mặn ở mức 0,3% trong 4 tuần. Ở cả điều kiện mặn và không mặn, khối lượng chất khô tích lũy thân lá không có mối tương quan với khối lượng tích lũy chất khô rễ củ ở cùng thời điểm, nhưng có tương quan với các chỉ tiêu sinh trưởng như chiều cao bẹ lá, chiều dài phiến lá, chiều rộng phiến lá và đường kính tán lá.

Thí nghiệm được tiến hành trong vụ xuân hè và vụ hè 2018 tại nhà lưới có mái che nhằm xác định ảnh hưởng của ngập úng ở các giai đoạn sinh trưởng (sau nảy mầm 3 ngày, 2-3 lá, 5-6 lá và ra hoa) đến một số chỉ tiêu sinh lý và năng suất cá thể cây đậu xanh giống ĐXVN5. Mỗi giai đoạn sinh trưởng cây đậu xanh bố trí 2 công thứcthí nghiệm: không ngập úng (đối chứng) và ngập úng. Các công thức ngập úng duy trì mức ngập 3 cm trong 1 tuần. Kết quả nghiên cứu cho thấyngập úng làm giảm đáng kể chiều cao, số lá, hàm lượng nước tương đối trong lá, chiều dài rễ và khối lượng rễ khô, chỉ số hàm lượng diệp lục(SPAD), khả năng tích lũy chất khô và năng suất cá thể trong cả 2 vụ. Cây ở giai đoạn 5-6 lá có khả năng sinh trưởng và chịu úng tốt hơn trong điều kiện ngập úng. Ngập úng ở giai đoạn ra hoa bị ảnh hưởng nặng nề nhất, cho năng suất cá thể thấp nhất.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm: (i) xác định hàm lượng N, P, K có trong các bộ phận của cây lúa; (ii) nhu cầu N, P, K cần để sản xuất lúa ở vụ Đông Xuân và Hè Thu trên đất phèn ở Đồng bằng sông Cửu long (ĐBSCL). Mô hình trình diễn 1.000m2được thực hiện trên đất phèn trong vụ Hè Thu 2015 và Đông Xuân 2015-2016 ở 5 địa điểm khác nhau ở ĐBSCL, bao gồm Phụng Hiệp-tỉnh Hậu Giang, Hòn Đất - tỉnh Kiên Giang, Hồng Dân - tỉnh Bạc Liêu, Long Mỹ - tỉnh Hậu Giang, Tháp Mười - tỉnh Đồng Tháp. Ở mỗi địa điểm, 03 ruộng của nông dân có cùng loại đất được chọn để thực hiện thí nghiệm. Kết quả thí nghiệm cho thấyhàm lượng N, P và K trung bình của hạt lúa là1,08% N, 0,44% P2O5, 0,33% K2Ovà trong rơm là 0,62% N, 0,27% P2O5, 1,67% K2O.Lượng dưỡng chất N, P, K có trong 1 tấn hạt lúa là 10,8 kg N - 4,4 kg P2O5 -3,3 kg K2O. Để sản xuất ra 1 tấn hạt, trung bình cây lúa sẽ tiêu thụ 17 kg N - 7 kg P2O5và 20 kg K2O. Trong trường hợp rơm được trả lại đất sau khi thu hoạch,với năng suất lúa ở vụ Hè Thu là 5,0 tấn/ha thì tổng lượng N, P, K lấy đi là 54 kg N - 22 kg P2O5- 16,5 kg K2O. Với năng suất lúa vụ Đông Xuân đạt 7 tấn/ha thì lượng NPK lấy đi là 75,6 kg N - 30,8 kg P2O5- 23,1 kg K2O.

Nghiên cứu được tiến hành nhằm xác định sự tồn tại của loài giun móc chó truyền lây Ancylostoma ceylanicumtrên người tại Việt Nam, đồng thời phân tích đặc điểm đa hình đơn nucleotide trong phân đoạn gen mã hóa enzyme cathepsin D aspartic protease của A. ceylanicum, một trong những loại enzyme thủy phân đóng vai trò quan trọng trong vòng đời phát triển của giun móc (Williamson et al., 2004). Bằng phương pháp KOD-PCR, sự tồn tại của loài giun móc chó truyền lây Ancylostoma ceylanicumtrên người và chó tại Việt Nam được khẳng định. Kết quả so sánh các trình tự phân đoạn gen mã hóa enzyme cathepsin D aspartic protease của A. ceylanicum cho thấy xuất hiện nhiều đột biến điểm tại vùng Exon 7, 8, 9. Đặc biệt, 3 đột biến điểm không đồng nghĩa (1 điểm đột biến trên vùng exon 7 và 2 điểm đột biến trên vùng exon 9) được xác định gây ra sự thay đổi về trình tự axitamin của aspartyl protease. Kết quả nghiên cứu về tính đa hình đơn nucleotide trên vùng gen mục tiêu này của chúng tôi là cơ sở khoa học cho việc phát triển các loại vacxin phòng bệnh giun móc hiệu quả sử dụng kháng nguyên cathepsin D aspartic protease tái tổ hợp.

Nghiên cứu này nhằm định danh loài và đa dạng di truyền bốn quần đàn cá chim vây vàng thu ở Nha Trang, Vũng Tàu, Hải Phòng và Quảng Ninh. Phương pháp sinh học phân tử dựa vào trình tự gen COI và chỉ thị microsatellite được áp dụng. Kết quả cho thấy trình tự vùng gen COI cá chim vây vàng thu được có độ tương đồng cao (99-100%) so với các trình tự COI của cá chim vây vàng Trachinotus ovatusđã được công bố với mã hiệu genbank KF356397.1, HQ127346.1 và 10 KJ642220,1. Đa dạng di truyền bằng chỉ thị phân tử microsatellite thể hiện mức đa hình alen cao (trung bình từ 8-15,33 alen) và mức độ đa hình của các microsatellite cao (chỉ số PIC trung bình đạt 0,685-0,839). Hệ số cận huyết Fis>0 được ghi nhận ở quần đàn cá chim Hải Phòng và Vũng Tàu, trong khi quần đàn cá Nha Trang và Quảng Ninhcó hệ số cận huyết thấp với Fis<0. Mối quan hệ di truyền được phản ánh qua hệ số Fst cho thấy sai khác di truyền giữa các quần đàn ở mức trung bình, trong đó quần đàn Vũng Tàu có quan hệ di truyền gần gũi với các quần đàn còn lại hơn khi so với quần đàn Hải Phòng, Quảng Ninh và Nha Trang. Các quần đàn cá nghiên cứu đều không cho thấy cấu trúc quần thể rõ ràng theo kết quả phân tích AMOVA. Những kết quả này là cơ sở khoa học hỗ trợ công tác hình thành nguồn vật liệu ban đầu cho các chương trình chọn giống cá chim vây vàng.

Nghiên cứu này nhằm đánh giá hiệu quả của chương trình khoán bảo vệ rừng tại rừng đặc dụng (RĐD) Thượng Tiến, tỉnh Hòa Bình và Xuân Nha, tỉnh Sơn La. Đây là chương trình được xây dựng và thực hiện nhằm thiết lập một mô hình thí điểm cho công tác quản lý bảo vệ rừng bằng hình thức giao khoán rừng trong rừng đặc dụng cho người dân địa phương. Kết quả từ phỏng vấn sâu 52 cán bộ các cấp, 200 người dân địa phương ở 8 thôn bản (trong đó có 4 thôn bản thực hiện khoán bảo vệ và 4 thôn bản không áp dụng) và 36 cuộc thảo luận nhóm cho thấy chương trình đạt được hiệu quả cao, chi phí thấp. Cụ thể chương trình đã xây dựng thành công mô hình khoán bảo vệ rừng trong rừng đặc dụng ở Việt Nam,đảm bảo tính minh bạch trong chi trả, sự phù hợp của kế hoạch bảo vệ rừng với tiêu chí đánh giá cụ thể,phù hợp với yêu cầu bảo vệ rừng đặc dụng. Kết quả là ở cả hai RĐD, chính quyền địa phương và ban quản lý RĐD đã thành công trong việc bảo vệ rừng đồng thời thúc đẩy cho các hoạt động bảo tồn có sự tham gia sau này.

Trong những năm gần đây,diện tích đất trồng mía của huyện Ngọc Lặc có xu hướng giảm nhanh (năm 2010 là 6.428,4 ha, năm 2017 giảm còn 2.285,30 ha)do người dân tự phát chuyển sang trồng các loại cây trồng mang tính thị trường mà không tính đến hiệu quả của việc sử dụng đất lâu dài. Nghiên cứunày nhằmxác định hiệu quả sử dụng đất trồng mía,làm cơ sở giúp các nhà quản lý và người sử dụng đất có định hướng sử dụng đất hợp lý. Việc điều tra và phỏng vấn các nông hộ được tiến hành để đánh giá hiệu quả kinh tế, xã hội và môi trường của 4 kiểu sử dụng đất trồng mía trên địa bàn huyện Ngọc Lặc. Kết quả nghiên cứu cho thấy,kiểu sử dụng đất mía xen lạc cho hiệu quả sử dụng đất đạt mức cao; kiểu sử dụng đất mía trồng thuần, mía xen đậu xanh và mía xen đậu tương cho hiệu quả sử dụng đất đạt mức trung bình. Kết quả trên đã chỉ ra đất trồng mía xen lạc vừa đem lại hiệu quả kinh tế cao vừa có tác dụng cải tạo đất. Trên cơ sở đó, nghiên cứu đề xuất sử dụng đất trồng mía theo thứ tự ưu tiên đối với các kiểu sử dụng đất có hiệu quả từ cao đến trung bình như sau: mía xen lạc, mía trồng thuần, mía xen đậu xanh và mía xen đậu tương.

Bệnh đốm sọc vi khuẩn ở lúa gây ra bởi vi khuẩn Xanthomonas oryzaepv. oryzicola (Xoc) là một trong những bệnh gây hại nguy hiểm ngày càng gây thiệt hại lớn đến năng xuất. Gần đây, tình trạng nhiễm bệnh xảy ra trên diện rộng ở Việt Nam,đặc biệt trong vụ mùa. Mục tiêu của nghiên cứu là bước đầu thu thập và đánh giá đa dạng di truyền vi khuẩn Xocđang tồn tại ở miền Bắc Việt Nam. Mẫu lá bệnh được thu tại 5 tỉnh: Lào Cai, Thái Nguyên, Hà Nội, Thái Bình và Nam Định trong vụ mùa 2014 và được phân lập ra 23 chủng phân lập (isolate) bằng môi trường chọn lọc Wakimoto; kiểm tra bằng phương pháp multiplex PCR và lây nhiễm nhân tạo khẳng định 23 isolates đều là Xoc và thể hiện rõ độc tính gây bệnh đốm sọc. Kết quả phân tích đa dạng di truyền bằng phương pháp Repetive PCR và Inserted sequenced PCR sử dụng 3 chỉ thị ERIC2F, BOXA1RF và J3F đã xây dựng được sơ đồ hình cây về mức tương đồng di truyền. Ở mức tương đồng 0,72 các isolate được chia thành 4 nhóm phân bố đặc trưng theo địa điểm lấy mẫu. Kết quả bước đầu phân lập thành công vi khuẩn Xocở miền Bắc Việt Nam và việc phân tích đa dạng các nhóm Xoccung cấp thông tin hữu ích về quần thể dịch hại định hướng cho công tác chọn tạo giống kháng bệnh và bảo vệ thực vật.

Guava (Psidium guajavaL.), a tropical plant, is used as food and medicine to cure certain illnesses. This study aimed to examine changes in physiological indices, phenolic contents, and antioxidant activitiesof two guava cultivars, cv. Dong Du and cv. Dai Loan, during ripening. Guava fruits were harvested at four different stages, namely mature green, color turning, ripe, and overripe. Phenolic content and antioxidant activity were determined using the Folin-Ciocalteu and DPPH methods, respectively. The results showed that during maturation, the diameter and weight ofDong Du cultivar significantly increased, while these variables of the Dai Loan cultivar did not significantly change. Regarding the color index, the L, a, and b values increased, whereas the hue value decreased in both cultivars during fruit ripening. Ascorbic acid content increased during ripening and no difference was found betweentwo cultivars. The phenolic content and antioxidant activity declined during maturation and these values were higher in the Dong Du cultivar compared to the Dai Loan cultivar. The phenolic content and the antioxidant acitivity were strongly correlated (P<0.001), indicating that the phenolic compounds were the major antioxidants in guavafruits. The ripe stage would be a suitable time to harvest fruits for consumption of guava products.

Với mục tiêu đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp cung cấp các dịch vụ công cho phát triển chuỗi giá trị sản phẩm thịt lợn ở Hà Nội, nghiên cứu điều tra các cơ quan cung cấp và các tác nhân tiếp nhận dịch vụ công cho phát triển chuỗi thịt lợn.Nghiên cứu được tiến hành thông quakhảo sát 150 người cung cấp và 300 người tiếp nhận dịch vụ công ở các khâu trong chuỗi giá trị sản phẩm thịt lợn ở Hà Nội.Nghiên cứu tiến hành điều tra thông qua phiếu hỏi và phỏng vấn sâu các tác nhân, đại diện đơn vị. Kết quả cho thấydịch vụ công cho phát triển chuỗi giá trị sản phẩm thịt lợn do các cơ quan quản lý nhà nước, đơn vị sự nghiệp và tư nhân cung cấp. Tuy nhiên, có sự chồng chéo giữa các loại dịch vụ, có hiện tượng “vừa đá bòng, vừa thổi còi”, nặng về tiền kiểm. Mặc dù phí dịch vụ thấp nhưng chi phí để có dịch vụ công lại cao.Tất cả các dịch vụ được cung cấp trực tiếp, chưa có dịch vụ nào thực hiện qua trực tuyến. Phần lớn khách hàng chưa thật sự hài lòng về các dịch vụ họ nhận được. Để cung cấp dịch vụ công tốt hơn, cần chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm, từ chỉ đạo sang kiến tạo với sự tham gia của các đơn vị sự nghiệp và khu vực tư nhân, thực hiện cơ chế giá dịch vụ công, kết hợp linh hoạt các phương thức cung cấp truyền thống với trực tuyến, nâng cao năng lực và kỹ năng của người cung cấp, đẩy mạnh công tác tuyên truyền và phổ biến các dịch vụ công cho các tác nhân trong chuỗi