Tập 20 Số 1 (2022)

Nghiên cứu nhằm đánh giá đặc điểm nông sinh học, năng suất và chất lượng của các dòng lúa thuần được chọn lọc từ quần thể phân ly sau đột biến phóng xạ tia gamma (Co60) mẫu giống lúa nhập nội thông qua thí nghiệm khảo sát và so sánh giống tại Viện Cây lương thực và Cây thực phẩm, thành phố Hải Dương, tỉnh Hải Dương. Kết quả đánh giá 20 dòng lúa thuần đã lựa chọn được 03 dòng triển vọng, có thời gian sinh trưởng ngắn, thấp cây, nhiễm nhẹ sâu bệnh, năng suất thực thu cao, tỉ lệ gạo xát, tỉ lệ gạo nguyên cao, hàm lượng amylose thấp. Dòng lúa thuần NN1-2-6-55 được chọn từ quần thể phân ly sau đột biến mẫu giống nhập nội NN1 được đánh giá triển vọng nhất, có thời gian sinh trưởng 129 ngày trong vụ Xuân, 100 ngày trong vụ Mùa, nhiễm nhẹ các loại sâu bệnh, chống đổ tốt, năng suất thực thu đạt 6,75 tấn/ha trong vụ Xuânvà 6,07 tấn/ha trong vụ Mùa, tỉ lệ gạo xát đạt trên 70,0%, hàm lượng amylose 14,0%. Như vậy, việc cải tạo thời gian sinh trưởng, chiều cao cây của các giống lúa thuần nhập nội có thể sử dụng tia gamma (Co60) để xử lý đột biến.

Thí nghiệm được tiến hành nhằm mục đích xác định được kỹ thuật xử lý hạt giống thích hợp cho nhân giống cây Mã tiền lông bằng hạt. Thí nghiệm được bố trí theo kiểu khối ngẫu nhiên hoàn chỉnh với 3 lần nhắc lại gồm các công thức: Công thức 1 (Không xử lý hạt giống - đối chứng), công thức 2 (Xử lý hạt giống bằng bào mòn cơ học), công thức 3 (Xử lý hạt giống bằng H2SO4nồng độ 50% trong 30 giây), công thức 4 (Xử lý hạt giống bằng ngâm ủ vào cát). Kết quả nghiên cứu cho thấy công thức 4 (Xử lý hạt giống bằng ngâm ủ vào cát) cho kết quả tốt nhất về tỉ lệ nảy mầm (98,9%) và tỉ lệ cây xuất vườn (85,6%). Cả công thức 4 (Xử lý hạt giống bằng ngâm ủ vào cát) và công thức 2 (Xử lý hạt giống bằng bào mòn cơ học) đều cho chiều cao cây và số lá trên cây cao hơn so với công thức 1 (không xử lý hạt giống) một cách chắc chắn ở mức độ tin cậy 95%. Từ kết quả nghiên cứu trên, đề xuất áp dụng công thức 4 (Xử lý hạt giống bằng ngâm ủ vào cát) trong nhân giống cây Mã tiền lông tại Thái Nguyên.

Mục đích của nghiên cứu này nhằm đánh giá ảnh hưởng của các giống sắn đến một số đặc điểm sinh học của bọ phấn trắng Bemisia tabaci(Gennadius) trong phòng thí nghiệm ở nhiệt độ 30°C, ẩm độ 70%. Thí nghiệm được thực hiện theo phương pháp nhân nuôi cá thể, đánh giá các chỉ tiêu sinh học gồm thời gian phát dục các pha và vòng đời, sức sinh sản, thời gian sống của trưởng thành, tỉ lệ giới tínhvàtỉ lệ chết các pha trước trưởng thành trên 4 giống sắn KM419, H34, KM98-7và KM94. Kết quả ghi nhận trong 4 giống sắn thí nghiệm thì vòng đời dài nhất và ngắn nhất khi nuôi trên giống sắn KM98-7(24,50ngày) và KM94(22,73ngày). Tỉ lệ chết của bọ phấn trắng cao nhất trên giống sắn KM98-7và thấp nhất trên giống sắn KM94. Số trứng đẻ trung bình của một trưởng thành cái bọ phấn trắng B. tabacidao động từ 33,00 đến 40,09 quả/trưởng thành cái; cao nhất đạt 40,09 quả/trưởng thành cái khi nuôi trên giống sắn KM419. Thời gian sống trung bình của trưởng thành cái từ 4,93 đến 5,47 ngày. Kết quả ghi nhận các giống sắn trong thí nghiệm có ảnh hưởng mạnh tới thời gian phát dục các pha, vòng đời, sức sinh sản của bọ phấn trắng. Bọ phấn trắng phát triển kém thuận lợi nhất trên giống KM98-7.

Nghiên cứu được tiến hành từ tháng 6/2019 đến tháng 3/2021 tại Trại Thực nghiệm, Khoa Chăn nuôi, Học viện Nông nghiệp Việt Nam nhằm mô tả sinh trưởng và xác định hàm sinh trưởng phù hợp để ước tính khối lượng của gà F1(Hồ Lương Phượng). Các hàm sinh trưởng: Logistic, Bertalanffy, Gompertz, Richards, Brody và Negative Exponential được sử dụng để ước tính khối lượng của gà HLP. Dữ liệu về sinh trưởng được theo dõi trên 210 con (105 trống và 105 mái) giai đoạn từ 1 đến 15 tuần tuổi. Hàm Logistic, Gompertz được đánh giá phù hợp để mô tả sinh trưởng của gà trống, gà mái với hệ số xác định cao nhất (96,55 và 96,79%) và giá trị MSE thấp nhất (32.371,80 và 18.625,90). Thời gian, khối lượng lúc bắt đầu pha sinh trưởng nhanh đạt 2,7 tuần, 280 g/con (gà trống) và 3,1 tuần, 264 g/con (gà mái). Thời gian, khối lượng tại điểm uốn đạt 7,82 tuần, 1.400,63 g/con (gà trống) và 7,13 tuần, 970,65 g/con (gà mái). Thời gian, khối lượng lúc kết thúc pha sinh trưởng chậm đạt 12,9 tuần, 2.521 g/con (gà trống) và 17,6 tuần, 2.375 g/con (gà mái). Sử dụng hàm hồi quy đa thức là phù hợp để xác định mối liên hệ giữa tuần tuổi với lượng thức ăn thu nhận và tiêu tốn thức ăn của gà HLP. Hàm Logistic và Gompertz phù hợp nhất để mô tả sinh trưởng của gà HLP.

Nguồnlợi thuỷ sản ven bờ có vai trò quan trọng đối với cộng đồng dân cư địa phương. Cửa Ba Lạt làkhu vựcquan trọng cho các loài thuỷ, hải sản đến cư ngụ, hoặc được coi như là vùng ương dưỡng cho các loài cá. Bộ cá Kìm (Beloniformes) trên thế giới có 283 loài thuộc 6 họ và ở Việt Nam có 30 loài thuộc 3 họ. Nhiều loài xuất hiện ở cửa sông, thậm chí cả nước ngọt, nhưng có rất ít thông tin về giai đoạn sớm. Bài báo này nhằm xác định thành phần loài và phân tích sự phân bố giai đoạn sớm bộ cá Kìm ở cửa sông, rừng ngập mặn. Với 431 mẫu thu được chủ yếu ở giai đoạn ấu trùng muộn, cá con (5,0-174,6mm BL) từ năm 2018 đến 2020 bằng lưới ven bờ tại 19 điểm ở cửa Ba Lạt, sông Hồng đã định loại được 5 loài (Strongylura strongylura, Hyporhamphus limbatus, Hyporhamphus far, Zenarchopterus buffonisvàZenarchopterus sp.). Chúng xuất hiện ở hầu hết các điểm thu mẫu (nhiều loài xuất hiện tại các điểm có nền đáy bùn-cát, cát-bùn và có rừng ngập mặn), chủ yếu vào mùa mưa, trong khoảng nhiệt độ 23,1-31,6C và nồng độ muối 0,1-12,5‰. Xu hướng phân bố khác nhau giữa các loài cho thấy nền đáy, nhiệt độ, nồng độ muối và rừng ngập mặn có thể là những nhân tố quan trọng liên quan đến sự xuất hiện của ấu trùng, cá con thuộcbộ cá Kìm. Đặc biệt, sự xuất hiện của hai loài có số lượng và tần suất cao H. limbatus vàZ. buffonislà minh chứng cho sự phân bố của bộ cá Kìm ở giai đoạn sớm ở vùng cửa Ba Lạt. Những thông tin này có vai trò quan trọng đốivới công tácbảo tồn, khai thác và nuôi trồng các loài cá thuộc bộ cá Kìm ở Việt Nam.

Nghiên cứu thực hiện nhằm đánh giá ảnh hưởng của đậu tằm (Vicia faba) trong khẩu phần ăn đến tăng trưởng và chất lượng thịt cá rô phi (Oreochromis niloticus) thương phẩm. Cá rô phi (929,4 ± 40,5 g/con) được nuôi 90 ngày trong 9 giai 1m3bằng 3 nghiệm thức thức ăn (NT1, NT2, NT3). NT1 cá sử dụng 100% thức ăn công nghiệp, NT2 là hỗn hợp của 50% thức ăn công nghiệp và 50% đậu tằm, NT3 gồm 100% đậu tằm. Tốc độ tăng trưởng (ADGw) của cá sử dụng thức ăn có bổ sung đậu tằm ở NT2 (1,90 ± 0,10 g/con/ngày) và NT3 (1,01 ± 0,14 g/con/ngày) chậm hơn so với cá sử dụng thức ăn công nghiệp ở NT1 (3,39 ± 0,28 g/con/ngày). Cá rô phi nuôi trong NT3 có độ giòn cao nhất và được người tiêu dùng ưa thích nhất, tiếp đến là cá nuôi trong NT2, cá nuôi ở NT1 có độ giòn kém nhất và người tiêu dùng ít ưa thích nhất. đậu tằm có khả năng nâng cao chất lượng cảm quan và độ giòn thịt cá, góp phần đa dạng hóa chất lượng sản phẩm cá rô phi đáp ứng thị hiếu người tiêu dùng.

Nghiên cứu này được tiến hành nhằm đánh giá khả năng sinh trưởng của gà Mía mang một số đa hình của gen INS và GH. Tổng số 1.100 gà Mía mới nở có ngoại hình đặc trưng, được chọn từ các cơ sở chăn nuôi gà Mía trên địa bàn thị xã Sơn Tây,nuôi để theo dõi sinh trưởng tại Xí nghiệp Chăn nuôi gà Mía Hadinco, thị xã Sơn Tây, Hà Nội.Mẫu máu được của từng cá thể được lấy từ tĩnh mạch cánh lúc gà 8 tuần tuổi và kiểu gen của cá thể gàđược xác địnhbằng phương pháp PCR-RFLP. Kết quả cho thấy, đa hình A3971G của gen INS có 3 kiểu gen: AA; AG và GG, với tần số tương ứng là 29%; 55% và 16%. Đa hình T3737C có 2 kiểu gen là CT (78%) và TT (22%), không tìm thấy kiểu gen CC. Đa hình C423T có 3 kiểu gen: CC; CT và TT với tần số tương ứng là 21%, 45% và 34%; đa hình G662A có 3 kiểu gen, trong đó kiểu gen AA; AG có tần số là 51% và 40%. Tất cả các kiểu gen nói trên đều không có liên quan với khối lượng của gà Mía; chỉ có gà Mía mang kiểu gen GG của gen GH có khối lượng cao hơn 10,4% so với quần thể. Tuy nhiên, tỉ lệ gà Mía mang kiểu gen này trong quần thể tương đối thấp, chiếm 9%.

Nghiên cứu đã đánh giá sự thay đổi hiện trạng và chất lượng hoạt động của hệ thống thuỷ lợi trong quá trình thực hiện xây dựng nông thôn mới, từ đó đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống thuỷ lợi. Điều này đã góp phần thúc đẩy phát triển sản xuất nông nghiệp trên địa bàn huyện Kiến Xương, tỉnh Thái Bình. Việc phân tích sự thay đổi hiện trạng và chất lượng hoạt động của hệ thống thuỷ lợi dựa trên cơ sở thu thập tổng hợp các nguồn số liệu thứ cấp từ Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Xí nghiệp Khai thác công trình thuỷ lợi huyện Kiến Xương, các số liệu sơ cấp từ điều tra nông hộ. Trong giai đoạn xây dựng NTM (2010-2020), 100% số trạm bơm điện, 452 cống đập nội đồng và 34 cống dưới đê được nâng cấp cải tạo, 180,01km kênh mương được cứng hoá. Hệ thống thuỷ lợi đáp ứng tưới tiêu chủ động cho 100% diện tích sản xuất nông nghiệp với 13.045ha và đảm bảo đủ điều kiện đáp ứng yêu cầu dân sinh và theo quy định về phòng chống thiên tai tại chỗ. Kết quả này được đánh giá bởi các cơ quan chức năng và các nông hộ được điều tra trên các vùng sản xuất nông nghiệp của huyện.

Bệnh thối mềm do vi khuẩn là một trong những bệnh phổ biến và gây ảnh hưởng lớn trên nhiều loại cây trồng khác nhau bao gồm cả hoa lan, trong đó vi khuẩn gây thối mềm xâm nhập vào mô thực vật, gây thối mềm thông qua vết thương. Nghiên cứu này nhằm xác định vi khuẩn gây bệnh thối mềm trên lan Phi Điệp và tuyển chọn chủng xạ khuẩn có khả năng đối kháng với vi khuẩn gây bệnh. Từ 05 mẫu lá lan Phi Điệp có triệu chứng bị bệnh thối mềm thu thập tại Bắc Giang, 2 chủng vi khuẩn gây bệnh được phân lập, xác định khả năng gây bệnh bằng phương pháp lây nhiễm nhân tạo và định danh là Bacillus pumilus VK3, B. altitudinis VK5B. Bằng phương pháp khuếch tán đĩa thạch, đã tuyển chọn được chủng xạ khuẩn XK7 có khả năng đối kháng với cả hai chủng vi khuẩnB. pumilus VK3 và B. altitudinis VK5Bgây bệnh trên lan Phi Điệp với đường kính vòng đối kháng lần lượt là 17 ± 0,07mm và 14 ± 0,05mm.

Sodium nitroprusside (SNP) -một chất giải phóng nitric oxide (NO) được sử dụng trong nghiên cứu này nhằm làm chậm quá trình chín và duy trì chất lượng trái xoài sau thu hoạch. Trái xoài giống “Nam Dok Mai Si Thong’’ được ngâm trong dung dịch SNP 0,5mm hoặc 1mm trong 10 phút; ngâm trái trong nước 10 phút được xem là đối chứng. Sau khi xử lý, trái được bảo quản ở nhiệt độ thường (22C) đến ngày thứ 8, khi trái đối chứng chín hoàn toàn. Kết quả cho thấy SNP làm giảm có ý nghĩa sự sản sinh khí ethylene và cường độ hô hấp của trái, duy trì độ cứng trái, làm chậm sự thay đổi hàm lượng chất rắn hòa tan và độ axit của dịch trái. SNP cũng làm chậm sự phát triển màu của thịt trái. Tuy nhiên, SNP không làm giảm tỷ lệ hao hụt khối lượng tự nhiên của trái. Xử lý bằng dung dịch SNP ở nồng độ 1mm có hiệu quả cao hơn trong việc làm chậm quá trình chín và duy trì chất lượng trái xoài sau thu hoạch.

Nghiên cứu nhằm mô tả thực trạng, nhận diện những sai sót, hạn chế tồn tại trong công tác kế toán tại các hợp tác xã nông nghiệp trên địa bàn tỉnh An Giang, từ đó đề xuất các biện pháp khắc phục, như “bài học” cho các hợp tác xã khác trong và ngoài tỉnh. Phương pháp thống kê mô tả được sử dụng để phân tích số liệu từ mẫu khảo sát 58 hợp tác xã trên địa bàn. Kết quả nghiên cứu cho thấy: (i) Đội ngũ kế toán hợp tác xã chủ yếu còn kiêm nhiệm, tỉ lệ chưa qua đào tạo vẫn còn cao; (ii) Kế toán chưa cập nhật hoặc áp dụng chưa đầy đủ, đúng mẫu các quy định hiện hành về báo cáo tài chính; (iii) Một số nghiệp vụ kế toán không được ghi nhận, hoặc trình bày chưa đúng một số chỉ tiêu trên báo cáo tài chính; (iv) Công tác kiểm tra, kiểm soát hợp tác xã còn mang tính hình thức, chưa hiệu quả. Trong thời gian tới về phía hợp tác xã và các đơn vị hỗ trợ cần tập trung vào nâng cao năng lực điều hành bằng tăng cường tập huấn, đào tạo về công tác kế toán, xây dựng phương án sản xuất kinh doanh, tiếp cận thị trường, quản lý tài chính, kiểm soát nội bộ và ưu tiên các đối tượng chuyên môn trong các hợp tác xã.

Năng suất cây trồng cần phải tăng gấp đôi hiện tại để đáp ứng nhu cầu của 10 tỉ người tới năm 2050 là một thách thức toàn cầu, đòi hỏi các phương pháp chọn tạo giống mới với hiệu năng và độ chính xác cao. Với sự phát triển của khoa học máy tính, cảm biến hình ảnh, học máy, trí tuệ nhân tạo ngày nay đã giúp các nhà khoa học đánh giá chính xác kiểu hình trong sự tương tác giữa kiểu gen với môi trường ngày càng đa dạng và phức tạp. Đây là nền tảng ra đời kỷ nguyên đánh giá kiểu hình thế hệ mới: phương pháp đánh giá kiểu hình cây trồng hiệu năng cao (HTP) kết hợp đa hình ở nhiều cấp độ từ tế bào, cơ quan, cá thể đến cấp độ quần thể cây trồng. Việt Nam là một đất nước thuần nông đang phát triển, chịu ảnh hưởng mạnh của biến đổi khí hậu. Do vậy, việc áp dụng các thành tựu từ phương pháp HTP góp phần rút ngắn thời gian đánh giá, chọn tạo, tạo ra nhiều giống mới thích ứng cao với sự biến đổi khí hậu ngày càng khó lường như hiện nay. Nghiên cứu này trình bày tóm tắt sự ra đời, phát triển, những thách thức đang gặp phải của phương pháp HTP và tiềm năng ứng dụng cho Việt Nam.

Nghiên cứu này tổng quan kinh nghiệm về sở hữu đất đai ở các nước trên thế giới, phân tích quá trình phát triển, chỉ ra những bất cập và đề xuất hàm ý cho đổi mới chính sách đất đai ở Việt Nam. Bằng việc tổng hợp và phân tích nguồn dữ liệu đã công bố, nghiên cứu chỉ ra rằng: Thế giới đang tồn tại cả phương thức đa sở hữu và đơn sở hữu về đất đai. Đa sở hữu về đất đai, thừa nhận quyền tài sản và thị trường đất đai là phổ biến và ưu việt hơn so với đơn sở hữu đất đai trên các phương diện quản lý, sử dụng và bảo vệ tài nguyên đất, hài hoà các mục tiêu chính trị, kinh tế-xã hội và môi trường. Ở Việt Nam, căn nguyên của các mâu thuẫn phát sinh về đất đai bắt nguồn từ vấn đề sở hữu đất đai và quyền sử dụng đất chưa thật phù hợp để phát triển nền kinh tế theo cơ chế thị trường, định hướng XHCN. Vì vậy, Việt Nam cần sớm công nhận “quyền sử dụng ruộng đất” là quyền tài sản về đất đai, hoàn thiện và sớm công nhận thể chế thị trường đất đai.Vềlâu dài, LuậtĐất đai cần được sửa đổi theo hướng: thừa nhận phương thức đa sở hữu về đất đai đểphát huy tối đa tiềm năng của đất đai, hài hòa các mục tiêu kinh tế, chính trị, xã hội và cân bằng quan hệ giữa Nhà nước,thị trường và người dân về đất đai.

Lúa gạo (Oryza sativaL.) là một trong những cây lương thực quan trọng được canh tác phổ biến trên toàn thế giới. Vai trò to lớn của lúa gạo đối với an ninh lương thực toàn cầu đã thúc đẩy các nhà nghiên cứu phát triển các giống lúa mới với các đặc tính nông học được cải thiện, như khả năng chống chịu stress sinh học và phi sinh học. Hệ thốngchỉnh sửa genCRISPR/Cas9 mang đến một chiến lược đầy hứa hẹn để cải thiện đặc tính nông học của nhiều loại cây trồng nhờ tính hiệu quả, dễ sử dụng và độ chính xác cao. Bài viết này thảo luận về các ứng dụng của CRISPR/Cas9 trong cải tạo các giống lúa thích nghi tốt hơn với điều kiện môi trường bất lợi. Hàng loạt các gen chức năng và gen điều hòa liên quan đến tính kháng bệnh (bạc lá và đạo ôn), kháng thuốc trừ cỏ và chống chịu điều kiện bất thuận (mặn, hạn hán, lạnh) ở lúa đã được phân tích chức năng thông qua hệ thống CRISPR/Cas9. Một số hạn chế và ưu điểm khi áp dụng kỹ thuật này trên cây lúa cũng được phân tích. Kết quả của nghiên cứu này đã cung cấp một cái nhìn tổng thể về công cụ chỉnh sửa gen, từ đó định hướng ứng dụng trong nghiên cứu các giống cây trồng ứng phó với biến đổi khí hậu ở Việt Nam.