Tập 18 Số 11 (2020)

Mục tiêu của nghiên cứu này là xác định và tuyển chọn giống lúa, đậu tương, lạc và đậu xanh phù hợp đưa vào cơ cấu luân canh trong hệ thống cây trồng cho đất vùng ven biển Thanh Hóa. Trong nghiên cứu này, năm giống của mỗi loại cây trồng (lúa chất lượng cho vụ xuân, đậu tương cho đất 2 vụ lúa, lạc vụ xuân và đậu xanh hè thu) được đánh giá qua thí nghiệm lặp lại trong ba vụ liên tiếp (2015-2017) tại hai huyện Nga Sơn và Hoằng Hóa. Dựa vào năng suất trung bình và tính ổn định kiểu hình, giống lúa Thái Xuyên 111, giống đậu tương NAS-S1, giống lạc L26, giống đậu xanh ĐX16 đã được chọn để bổ sung hoặc thay thế giống đang phổ biến trong sản xuất. Trong mô hình trình diễn trên đồng ruộng của nông dân năm 2017, các giống tuyển chọn (Thái Xuyên 111; NAS-S1; L26 và ĐX16) đều cho năng suất cao và mang lại lợi nhuận cao hơn các giống đang trồng đại trà (TH7-2; DT84; L14 và Đậu tằm). Đặc biệt các giống đậu đỗ có thể mở rộng diện tích trong hệ thống cây trồng vì mục tiêu môi trường và nền canh tác bền vững.

Nghiên cứu này nhằm mục đích tuyển chọn giống ớt thích hợp trong vụ Thu Đông tại huyện Quỳnh Phụ, tỉnh Thái Bình. Các chỉ tiêu về sinh trưởng, năng suất của 3 giống ớt (Giống An Điền 101, Giống ớt Sakata 508 và Giống GL1-6) trên lần lượt các vùng đất thấp (xã An Ấp), đất vàn (xã Quỳnh Minh), đất cao (xã An Quý) đã được theo dõi và đánh giá. Các lô thí nghiệm được bố trí theo kiểu khối ngẫu nhiên đầy đủ, 3 lần nhắc lại trong điều kiện vụ Thu Đông năm 2017, 2018. Kết quả theo dõi đánh giá cho thấy giống ớt cay lai GL1-6 (G2) thích hợp trên cả 3 chân đất vàn cao, đất vàn và vàn thấp. Kết quả theo dõi về thời gian sinh trưởng giống ớt cay lai GL1-6 (G2) từ 139-143 ngày, thu hoạch quả sớm, tập trung, mức độ nhiễm sâu bệnh hại ít, năng suất thực thu cao từ 9,81-10,96 tấn/ha. Lãi thuần từ 297,355 đến331,755 triệu đồng/ha. Giá trị ngày công 920.000 đồng/ngày và hiệu quả đồng vốn là 13,61 lần,vượt 47,48-48,27% so với đối chứng (G3) (năm 2017). Năm 2018, tuy năng suất cao nhưng giá ớt xuống thấp nên lãi thuần thu được từ giống G2 cao nhất là 41,614 triệu đồng (An Quý) đến 58,864 triệu đồng/vụ/ha. Giá trị hiệu quả/ngày công lao động đạt 350.000 đồng/ngày, tương đương với hiệu quả vốn đầu tư 5,13 lần, vượt đối chứng G3từ 18,55% đến 38,4%.

Nghiên cứu này nhằm mục đích xác định liều lượng bón phân hữu cơ vi sinh (HCVS) thay thế cho phân vô cơ thích hợp cho sản xuất rau ăn lá an toàn trong vụ hè thu ở miền Bắc Việt Nam. Thí nghiệm được triển khai tại các vùng trồng rau an toàn của 4 tỉnh Hà Nội, Hòa Bình, Hưng Yên và Hà Nam. Thí nghiệm một nhân tố được bố trí trên cây rau muống và cây mồng tơi theo phương pháp ngẫu nhiên đầy đủ (RCBD) với 4 công thức (CT1: 100% phân vô cơ (đối chứng), CT2: 75% phân vô cơ + 25% phân HCVS, CT3: 50% phân vô cơ + 50% phân HCVS, và CT4: 25% phân vô cơ + 75% phân HCVS) và 3 lần nhắc lại. Kết quả nghiên cứu cho thấy bón phân hữu cơ vi sinh thay thế 25% phân vô cơ cho rau muống và thay thế 50% phân vô cơ cho rau mồng tơi giúp cây sinh trưởng tốt và cho năng suất cao hơn so với các công thức khác. Bón phân hữu cơ vi sinh thay thế phân vô cơ làm tăng hàm lượng Vitamin C, carotenoid tổng số, carbohydrate và làm giảm dư lượng nitrate trong rau muống và mồng tơi.

Cá Trê đồng là loài cá bản địa có giá trị kinh tế ở miền Bắc, thịt thơm ngon được nhiều người ưa thích. Do môi trường sống ngày càng thu hẹp và bị khai thác quá mức khiến cho loài cá này ở ngoài tự nhiên càng trở nên khan hiếm, nhiều nơi có nguy cơ cạn kiệt. Trong những năm gần đây việc sản xuất giống và nuôi thương phẩm đối tượng này được người nuôi quan tâm nhiều hơn. Tuy nhiên, hiện nay việc sản xuất giống còn rất hạn chế, con giống sản xuất ra chưa đáp ứng nhu cầu của người nuôi trồng thủy sản. Nghiên cứu kích thích sinh sản cá trê đồng được thực hiện với 03 nghiệm thức: NT1 = 4.000IU HCG; NT2 =100µg LRHa + 10mg Dom; NT3 = 2.000IU HCG + 50µg LRHa + 5mg Dom/kg cá cái. Liều lượng thuốc tiêm cho cá đực bằng 1/3 liều lượng thuốc tiêm cho cá cái. Mỗi nghiệm thức được thực hiện trên 35 con cá cái, 17 con cá đực và được lặp lại 3 lần. Nhiệt độ môi trường nước dao động từ 25-27C. Kết quả nghiên cứu cho thấy, sau khi tiêm liều quyết định từ 11-14 giờ thấy có tác dụng trứng chín và rụng. Tỷ lệ đẻ, tỷ lệ thụ tinh, tỷ lệ nở, cao nhất lần lượt là 92,38 ± 8,73%; 72,86 ± 4,07%; 75,41 ± 1,23% ở nghiệm thức NT1 và không có sự sai khác có ý nghĩa so với nghiệm thức NT3 (P >0,05). Năng suất cá bột dao động từ 7.187-8.750 con/kg cá cái. Thời gian ấp trứng cá trê đồng khoảng 31 giờ 20 phút. Kết quả nghiên cứu là cơ sở khoa học cho việc xây dựng qui trình sản xuất giống cá trê đồng ở miền Bắc.

Nghiên cứu được thực hiện bằng việc thu mẫu và phân tích 672 mẫu ốc bươu đồng (343 ốc cái; 329 ốc đực) từ tháng 11 năm 2016 đến tháng 10 năm 2017 ở một số tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long nhằm tìm hiểu đặc điểm phát triển tuyến sinh dục và mùa vụ sinh sản của loài ốc này. Kết quả cho thấy hệ số thành thục (GSI) của ốc đạt cao (6,24-6,61%) vào tháng 11 và 12 và đạt thấp nhất vào tháng 3 (5,18%). Vào mùa mưa hệ số thành thục (ốc cái: 7,33%; ốc đực: 3,34%) cao hơn so với mùa khô (ốc cái: 5,75%; ốc đực: 2,58%). Ốc bươu đồng cái ở giai đoạn sinh sản xuất hiện với tỉ lệ thấp từ tháng 11 đến tháng 3 (13,0-19,4%) và tăng lên từ tháng 4 đến tháng 10 (22,2-27,3%). Ốc bươu đồng đực ở giai đoạn sinh sản xuất hiện với tỉ lệ thấp từ tháng 1 đến tháng 4 (2,6-7,4%), sau đó tăng lên từ tháng 5 đến tháng 12 (13,3-21,4%). Mùa vụ sinh sản của ốc bươu đồng diễn ra quanh năm, tuy nhiên hoạt động sinh sản của loài này tập trung vào tháng 4 đến tháng 10.

Nghiên cứu này được thực hiện nhằm đánh giá ảnh hưởng của chế phẩm canthaxanthin có nguồn gốc từ vi khuẩn ưa mặn Paracoccus carotinifaciens VTP 20181 (canthaxanthin sinh học) được bổ sung vào thức ăn nuôi thương phẩm cá hồi vân (Oncorhynchus mykiss) tới màu của cơ thịt cá. Thí nghiệm gồm 5 nghiệm thức trong đó canthaxanthin có nguồn gốc từ sinh vật ưa mặn được bổ sung với hàm lượng 0, 25, 50, 75 mg/kg thức ăn (CT0, CT25, CT50 và CT75) và đối chứng (ĐC) là thức ăn thương mại có chứa 40 mg/kg canthaxanthin có nguồn gốc hóa học. Sau 90 ngày nuôi, tỷ lệ sống, tốc độ tăng trưởng, hệ số thức ăn của cá hồi vân và thành phần dinh dưỡng trong cơ thịt cá giữa các nghiệm thức không có sự sai khác thống kê (P >0,05). Điểm màu cơ thịt cá hồi ở nghiệm thức bổ sung 50, 75 mg/kg canthaxanthin và lô đối chứng không có sự khác biệt, tuy nhiên cao hơn so với nghiệm thức 0 và 25 mg/kg. Nuôi cá hồi vân thương phẩm bằng thức ăn có bổ sung canthaxanthin có nguồn gốc từ vi sinh vật ưa mặn với tỷ lệ 50 và 75 mg/kg thức ăn cho màu sắc cơ thịt tương đồng với thức ăn thương mại.

Nghiên cứu được thực hiện nhằm so sánh hiệu quả kỹ thuật và hiệu quả kinh tế của hai mô hình nuôi chuyên canh Artemiavà luân canh Artemia - tôm để đưa ra khuyến cáo mô hình nuôi thích hợp mang lại hiệu quả kinh tế cao cho người nuôi thủy sản tại địa phương. Số liệu của nghiên cứu được thu thập bằng cách phỏng vấn trực tiếp 60 hộ nuôi Artemiacác thông tin liên quan về nuôi Artemia và đối tượng thủy sản khác mùa vụ 2018 vùng ven biển tỉnh Sóc Trăng. Kết quả cho thấy vào mùa khô, đa phần hộ nuôi chuyên canh Artemia, lợi nhuận thu từ trứng bào xác Artemiađạt được 66 triệu/hộ/vụ, tỷ suất lợi nhuận là 1,59. Ngược lại, mùa mưa diện tích đất sử dụng nuôi đối tượng thủy sản khác (55% diện tích), lợi nhuận khá cao với mô hình luân canh Artemia - tôm đạt 194 triệu/vụ/năm, tỷ suất lợi nhuận là 2,1. Qua kết quả khảo sát, cần khuyến khích các hộ nuôi sử dụng 100% đất để nuôi thêm các đối tượng thủy sản khác trong mùa mưa nhằm cải thiện kinh tế cho các hộ gia đình.

Chitinases have many applications in various fields such as environment, agriculture, and medicine. Chitinolytic bacteria, which are found in various natural environments including the rhizosphere, soil, marine ecosystems, lakes, and chitinous waste, can be used for the degradation of chitin-containing wastes as well as in the production of chitinolytic enzymes with fungicidal activity against some fungal phytopathogens. This study consisted of isolating and screening chitinolytic bacteria based on a chitinase activity assay using the diffusion plate and colorimetric methods. Thirty-two chitinase-producing bacterial strains were isolated from Liliumrhizosphere soil. There were four strains, namely HP02, VRQ9, HM03, and GL10, which exhibited the highest chitinase activities, with values of 1.47, 1.44, 1.29, and 1.21 U/ml, respectively. These chitinase-producing bacterial strains were tested for antagonistic activity against the causal agent of bulb and stem rots of lilies,Fusarium oxysporum, and the results indicated antifungal activity of the four strains HP02, VRQ9, HM03, and GL10. The HP02 strain had the highest level of chitinase activity and was capable of being antagonistic to Fusarium oxysporum. Based on morphological and biochemical characteristics, 16S rRNA gene sequencing, and phylogenetic analysis of this sequence along with sequences from GenBank, HP02 was identified as Bacillus subtilis.

Nghiên cứu tập trung phân tích tình hình quản lý thu thuế thu nhập cá nhân (TNCN) từ chuyển nhượng bất động sản (BĐS) tại Chi cục Thuế huyện Gia Lâm, thành phố Hà Nội, nhằm đề xuất một số giải pháp tăng cường quản lý thu thuế TNCN từ chuyển nhượng BĐS trên địa bàn huyện Gia Lâm. Nghiên cứu đã lựa chọn mẫu khảo sát 200 cá nhân có chuyển nhượng BĐS tại 4 xã/thị trấn, nơi có hoạt động chuyển nhượng BĐS diễn ra mạnh của huyện là Trâu Quỳ, Đa Tốn, Kiêu Kỵ và Đông Dư năm 2019, và phỏng vấn cán bộ quản lý thuế TNCN tại Chi cục. Kết quả cho thấy số lượng nộp hồ sơ khai thuế TNCN từ chuyển nhượng BĐS giai đoạn 2014-2018 tăng nhanh, bình quân trên 30%/năm. Tuy nhiên, công tác quản lý thông tin người nộp thuế (NNT) chưa đảm bảo đầy đủ, kịp thời; sự phối hợp giữa các cơ quan quản lý thuế còn chưa hiệu quả; hiểu biết của NNT về nghĩa vụ nộp thuế còn hạn chế; công tác thanh tra, kiểm tra thuế còn chưa triệt để. Để công tác quản lý thu thuế TNCN từ chuyển nhượng BĐS có hiệu quả cần tăng cường phối hợp giữa các cơ quan liên quan ở Huyện; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin; tăng cường công tác thanh, kiểm tra; và cải cách thủ tục hành chính về thuế.

Nghiên cứu đã điều tra 35 hợp tác xã (HTX) và 105 thành viên các HTX ở huyện Tiền Hải nhằm đánh giá thực trạng và đề xuất kiến nghị để nâng cao kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của HTX. Nghiên cứu đã điều tra 35 hợp tác xã (HTX) và 105 thành viên các HTX ở huyện Tiền Hải nhằm thu thập thông tin về hoạt động sản xuất kinh doanh của HTX trên địa bàn huyện. Trên cơ sở phân tích thực trạng, nghiên cứu đã đề xuất một số kiến nghị nhằm nâng cao kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của các HTX. Kết quả cho thấy trên địa bàn huyện đa số là HTX tổng hợp với hai hoạt động chính là sản xuất và cung cấp dịch vụ. Trong giai đoạn 2016-2018, lợi nhuận bình quân của các HTX có xu hướng tăng nhưng vẫn ở mức thấp, chủ yếu để tái đầu tư, không chia cho thành viên. Phần lớn thành viên HTX phải chủ động về vốn và tiêu thụ sản phẩm. Việc huy động vốn từ thành viên rất hạn chế. Thành viên hài lòng với việc tham gia HTX, chất lượng, giá cả sản phẩm dịch vụ mà HTX cung cấp đều đạt mức đánh giá tốt. Tuy nhiên, vai trò của HTX trong việc giúp thành viên tăng doanh thu, lợi nhuận và tìm kiếm ý tưởng mới để tăng hiệu quả chỉ ở mức trung bình. Để nâng cao kết quả hoạt động của các HTX trên địa bàn huyện, chính quyền, HTX và thành viên cần tháo gỡ khó khăn về vốn; đầu tư cho hoạt động tiêu thụ; liên kết giữa doanh nghiệp với HTX và thành viên; khuyến khích thành viên và HTX tham gia vào chuỗi giá trị nông sản an toàn.

Trong những năm gần đây, ở Việt Nam và thế giới đang đối mặt mới thách thức về nguồn cung lao động trong lĩnh vực nông nghiệp và phát triển nông thôn (NN&PTNT), khi mà số lượng sinh viên đăng ký vào các ngành này có xu hướng giảm. Nghiên cứu này tập trung vào phân tích nhu cầu nhân lực trình độ đại học thuộc lĩnh vực NN&PTNT tại Việt Nam nhằm góp phần làm căn cứ khoa học phục vụ cho các nhà hoạch định chính sách, các trường đại học khối nông lâm nghiệp và thủy sản đề xuất những giải pháp phát triển và hỗ trợ các ngành đào tạo theo nhu cầu xã hội. Nghiên cứu được thực hiện thông qua việc thu thập số liệu sơ cấp và thứ cấp, trong đó có khảo sát với các chuyên gia, giảng viên và người sử dụng lao động để có những kết quả đánh giá về nhu cầu về lao động của các ngành đào tạo. Kết quả là có 23 ngành đào tạo chia làm 4 nhóm được lựa chọn là có nhu cầu cao và cần được đầu tư phát triển. Đây là căn cứ quan trọng để các nhà hoạch định chính sách, các trường đại học có những giải pháp và kế hoạch đào tạo phát triển phù hợp với các ngành đào tạo thuộc lĩnh vực NN&PTNT trong tương lai.

Nghiên cứu về nhu cầu học của học sinh được thực hiện qua phỏng vấn 205 học sinh lớp 12 tại 4 trường trung học phổ thông và trung tâm giáo dục thường xuyên của tỉnh Bắc Ninh. Bài viết phân tích dự định về ngành nghề và trình độ theo học sau khi tốt nghiệp trung học phổ thông của học sinh. Kết quả nghiên cứu cho thấy, tỉ lệ học sinh đã và đang tìm hiểu về ngành nghề và trường dự định theo học lần lượt là 54,1% và 67,32%. Thông qua phỏng vấn học sinh về ngành nghề các em mong muốn theo học trong tương lai, với tỉ lệ 35,12% học sinh lựa chọn, ngành kinh doanh vẫn là nhóm ngành được nhiều học sinh lựa chọn nhất, trong khi đó nhóm ngành nông, lâm, ngư nghiệp chỉ có 1,95% học sinh được phỏng vấn có mong muốn học. Hàm binary logistic được sử dụng để phân tích các yếu tố ảnh hưởng tới dự định “Có” hay “Không” đăng ký xét tuyển đại học. Kết quả phân tích cho thấy học lực trung bình, trường đang theo học, sự tìm hiểu về ngành nghề và tìm hiểu về trường đại học, số lượng trường mà học sinh có thể nhận biết là các yếu tố ảnh hưởng tới ý định đăng ký xét tuyển đại học sau tốt nghiệp trung học phổ thông của học sinh. Quảng bá trường và ngành nghề qua các trang mạng xã hội, thực hiện liên kết giữa trường đại học, doanh nghiệp và trường trung học phổ thông để tư vấn nghề nghiệp cho học sinh là biện pháp tuyển sinh của các trường đại học.

Nghiên cứu này nhằm mục đích đánh giá tác động của gói kỹ thuật chuẩn hóa sản phẩm trong sản xuất lúa theo chuẩn VietGAP kết hợp với liên kết với doanh nghiệp để tiêu thụ sản phẩm của Hợp tác xã (HTX) Khiết Tâm, huyện Vĩnh Thạnh, thành phố Cần Thơ. Nghiên cứu được thực hiện bằng phương pháp khác biệt kép (DID: Difference in Difference). Dữ liệu từ 66 nông hộ, trong đó có 33 nông hộ tham gói kỹ thuật VietGAP (trong HTX) và 33 nông hộ bên ngoài HTX trên cùng địa bàn và được khảo sát ở hai thời điểm vụ Đông Xuân 2017-2018 và vụ Đông Xuân 2018-2019 tương ứng với trước và sau áp dụng gói kỹ thuật. Kết quả mô hình hồi quy cho thấy những hộ tham gia gói kỹ thuật có lợi nhuận cao hơn những hộ bên ngoài là 6,37 triệu đồng/ha/vụ. Các yếu tố thời gian và tương tác giữa nhóm hộ và thời gian có tác động đến lợi nhuận khác biệt của gói kỹ thuật. Từ đó, hàm ý chính sách của nghiên cứu này là việc kết hợp giữa chuẩn hóa sản phẩm lúa với tiêu thụ sản phẩm cần được nhân rộng ở các địa phương trồng lúa để góp phần nâng cao giá trị lúa gạo và góp phần thúc đẩy quá trình tái cơ cấu ngành hàng lúa gạo.

Hơn ba thập kỷ qua, nhiều nguồn lực đã được đầu tư cho giảm nghèo ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số với kết quả giảm nghèo đầy ấn tượng. Tuy nhiên, vùng đồng bào dân tộc thiểu số vẫn là nơi có tỷ lệ nghèo cao. Nghiên cứu này nhằm đánh giá quá trình giảm nghèo trong thời gian qua ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số và đề xuất các quan điểm, đổi mới chính sách và định hướng cho giảm nghèo cho vùng đồng bào các dân tộc thiểu số trong thời gian tới. Kết quả phân tích chỉ rõ: mặc dù cả nước đã đạt được mục tiêu giảm nghèo qua các năm nhưng tỷ lệ hộ dân tộc thiểu số trong tổng số hộ nghèo của cả nước lại tăng lên; Vẫn còn nhiều bất cập trong hệ thống chính sách sách giảm nghèo. Trên cơ sở đó, nghiên cứu đã đề xuất phải đổi mới quan điểm giảm nghèo ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số như: giảm nghèobền vững vàphải lấy con người làm trung tâm, tập trung vào nhóm dân tộc thiểu số; Giảm nghèo đa chiều. Cần đổi mới chính sách giảm nghèo theo hướng giảm thiểu bao cấp, gắn đầu tư công với kết quả giảm nghèo, phát huy sự tham gia của cơ sở, đảm bảo linh hoạt, hiệu lực và hiệu quả khi triển khai.

Năng lực lãnh đạo của giám đốc doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) có vai trò vô cùng quan trọng, thúc đẩy loại hình doanh nghiệp này hoạt động hiệu quả. Nghiên cứu đi sâu phân tích các khái niệm, yếu tố cấu thành, yếu tố ảnh hưởng và hiệu quả năng lực lãnh đạo của giám đốc doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Việt Nam, từ đó đề xuất một số kiến nghị nhằm nâng cao năng lực lãnh đạo của đội ngũ này trong thời gian tới. Năng lực này bao gồm kiến thức, kỹ năng và phẩm chất lãnh đạo. Có sự chênh lệch giữa năng lực cần thiết và mức độ đáp ứng của các giám đốc doanh nghiệp nhỏ và vừa, đặc biệt là kiến thức về chiến lược kinh doanh; kỹ năng khởi xướng sự thay đổi, xây dựng phát triển văn hóa doanh nghiệp. Đây là rào cản hạn chế sự phát triển của các doanh nghiệp trong nền kinh tế hội nhập. Để nâng cao năng lực của giám đốc doanh nghiệp nhỏ và vừa, cần sự nỗ lực của bản thân các giám đốc, sự vào cuộc của Nhà nước và các cơ sở đào tạo, cung ứng dịch vụ, các hội, hiệp hội nghề nghiệp.

Di cư là vấn đề được nhiều tác giả đề cập đến. Tuy nhiên xem xét ảnh hưởng của di cư đến phát triển kinh tế chưa thực sự rõ nét ở cả Việt Nam và trên thế giới. Bài viết cơ bản hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về di cư và ảnh hưởng của nó đến phát triển kinh tế. Nội dung bao gồm: (i) Hệ thống hóa cơ sở lý luận về khái niệm, phân loại, nguyên nhân của di cư; ảnh hưởng tích cực và tiêu cực của di cư đến phát triển kinh tế; (ii) Hệ thống hóa cơ sở thực tiễn ngoài và trong nước về ảnh hưởng của di cư đến phát triển kinh tế.