Tập 17 Số 1 (2019)

Nghiên cứu này nhằm đánh giá đặc điểm nông sinh học và khả năng kết hợp của các dòng bố mẹ lúa lai ba dòng mới tại tỉnh Nam Định thông qua thí nghiệm khảo sát dòng bố mẹ và so sánh con lai F1. Kết quả cho thấy, các dòng bố mẹ lúa lai ba dòng có thời gian sinh trưởng ngắn,khoảng73-84 ngày đối với dòng mẹ, 103-114 ngày đối với dòng bố, số lá trên thân chính từ 14,0đến 15,5 lá. Hai dòngmẹ S201A, S202A và 4 dòng bố R1, R2, R3, R4 có nhiều đặc điểm nông sinh học tốt, phù hợp làm dòng bố, mẹ của lúa lai ba dòng. Dòng mẹ S202A và dòng bố R4 có khả năng kháng tốt với bệnh bạc lá. Con lai F1 của các dòng bố mẹ đều có thời gian sinh trưởng ngắn, 8 tổ hợp lai có năng suất tương đương với giống đối chứng Nhị ưu 838, đặc biệt tổ hợp lai S202A/R4 có năng suất cao hơn hẳn đối chứng, kháng cao với bệnh bạc lá. Dòng mẹ S201A và S202A có khả năng kết hợp chung cao nhất về năng suất thực thu. Dòng bố R1, R2 có khả năng kết hợp chung cao về khối lượng 1.000 hạt và năng suất thực thu. Hai tổ hợp lai S203A/R2 và S204A/R4 có khả năng kết hợp riêng cao về năng suất thực thu.

Ngập únglà một trong những yếu tố giới hạn năng suất và sản lượng cây ngô ở các vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa châu Á cũng như trên thế giới. Nghiên cứu này được tiến hành để đánh giá sự biến đổi cấu trúc bộ rễ ngô trong điều kiện thiếu hụt oxy vùng rễ. Đặc điểm bộ rễ của 30 dòng ngô thuần được kiểm tra trong môi trường có xử lý thiếu hụt oxy vùng rễ bằng dung dịch agar 0,1%. Sự phát triển của bộ rễ bao gồm các chỉ tiêu về chiều dài (RLD), diện tích bề mặt (RSAD) và thể tích bộ rễ (RVD) được đánh giá trước và sau xử lý thí nghiệm bằng hệ thống phân tích rễ WinRHIZO. Dựa trên kết quả thử nghiệm của 30 dòng ngô trong điều kiện thiếu hụt oxy vùng rễ, 15 dòng ngô được chọn lọc đểkiểm tra trong điều kiện ngập úng. Kết quả thí nghiệm chỉ ra rằng sự phát triển của bộ rễ các dòng ngô khác nhau trong môi trường thiếu hụt oxy vùng rễ và điều kiện ngập úng có tương quan chặt với nhau. Chín dòng ngô ưu tú có khả năng chống chịu tốt trong điều kiện thiếu hụt oxy và ngập úngđã được chọn lọc. Kết quả trong nghiên cứu này là cơ sở quan trọng để hiểu rõ cơ chế chống chịu ngập ở cây ngô. Đông thời, chín dòng ngô chịu ngập úng có thể được đưa vào các chương trình chọn tạo giống ngô lai để cải thiện tính chịu ngập và tạo giống ngô chịu ngập úng.

Ở Việt Nam, rau đắng đấtGlinus oppositifolius (L.) là loài cây thuốc quý dùng trong bài thuốc bổ gan giải độc gan. Hiện nay, rau đắng đất chủ yếu được nhân giống bằng hạt, tuy nhiên hạt nhỏ, tỷ lệ mọc thấp, sinh trưởng chậm giai đoạn đầu. Nghiên cứu nhân giống bằng nuôi cấy in vitronhằm góp phần nâng cao hệ số nhân và chất lượng cây giống. Quy trình nhân nhanh in vitrocây rau đắng đấtGlinus oppositifolius (L.) được xây dựng dựa trên việc tối ưu quy trình khử trùng mẫu, nuôi cấy khởi động, nhân nhanh chồi, tạo rễ cũng như ra cây ngoài giá thể. Kết quả đã xác định được ở thời gian khử trùng 10 phút bằng Johnson (1%)cho kết quả tốt nhất, tỷ lệ mẫu sống đạt 76,67%. Nồng độ BA 0,5mg/Llà tốt nhất cho sự hình thành và sinh trưởng của chồi cây (5,45 chồi/mẫu). Giai đoạn nhân nhanh chồi, tổ hợp BA (0,5 mg/L) và -NAA/IAA (0,5 mg/L) cho kết quả tốt nhất với số chồi là 8,57/8,5 chồi;số lá TB là 4,97/4,93 lá và chiều cao TB là 2,33/2,24cm sau 4 tuần nuôi cấy. Bổ sung 0,5 mg/L-NAA vào môi trường ra rễ đem lại hiệu quả cao với tỷ lệ ra rễ đạt 100%. Sử dụng giá thể mụn xơ dừa cho chất lượng cây con tốt nhất, tỷ lệ xuất vườn đạt 86,67% tại 40 ngày sau trồng.

Nghiên cứu được tiến hành nhằm xác định sự lưu hành của ký sinh trùng đường tiêu hóa trên bò nuôi tại Phù Đổng. 94 mẫu phân (50 bò thịt, 20 bò sữa, 24 bê) thuđược phương pháp ngẫu nhiên phân tầng, đượcxét nghiệm bằng phương pháp gạn rửa sa lắng và phù nổi. Kết quả cho thấy 93/94 mẫu có nhiễm ít nhất một loại mầm bệnh. Giun tròn tìm thấy ở 84/94 mẫu, trong đó 100% bò thịt bị nhiễm. Bằngphương pháp phân biệthình thái của trứng chúng tôi đã xác định đượccác giống Strongyloides papilosus, Nematodirusspp., Cappilariaspp., Trichurisspp., Mecistocirrusspp. và giun tròn thuộc nhóm Strongyle. Bằng phương pháp nuôi cấy và quan sát hình thái của ấu trùngchúng tôiđã xác định được bốn giống thuộc nhóm Strongyle: Haemonchusspp., Trichostrongylusspp., Ostertagiaspp. và Bunostomumspp. Cầu trùng được xác định ở 55/94 mẫu, bê nhiễm với tỷ lệ 100%. Đã xác định được 9 loài cầu trùng, trong đó Eimeria zuernii, E. bovis, E. auburnensisvà E. ellipsoidalischiếm ưu thế. Không tìm thấy sán lá, sán dây và các đơn bào khác. Như vậy,giun tròn và cầu trùng là hai nhóm ký sinh trùng thường xuyên có mặt trên đường tiêu hóa của đàn bò nuôi tại Phù Đổng. Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng cần phải có những biện pháp tích cực trong công tác phòng và trị bệnh ký sinh trùng cho đàn bò.

Mục đích của nghiên cứu này nhằm xác định khả năng gây bệnh của virus PRRSV chủng độc lực cao (HP-PRRSV) trên heo rừng lai qua gây bệnh thực nghiệm.Tổng cộng 28 heo rừng lai 42-49 ngày tuổi khỏe mạnh có nguồn gốc từ trại heo rừng âm tính với virus PRRS và dịch tả heo được phân chia ngẫu nhiên vào hai lô thí nghiệm.Kết quả đánh giá dấu hiệu lâm sàng và bệnh lý cho thấy giai đoạn cấp tính của bệnh diễn ra từ ngày 5 đến 14 sau gây nhiễm. Các biểu hiện lâm sàng chính như sốt, bỏ ăn, rối loạn hô hấp, mắt sưng-chảy ghèn, run giật, chết. Viêm phổi kẽ nặng trên tất cả heo gây nhiễm; phổi viêm kẽ kèm theo xuất huyết xảy ra trên heo chết bệnh. Các chỉ tiêu cận lâm sàng (hàm lượng virus ở máu, mô; điểm kháng nguyên qua IHC, kháng thể, IL-1) tương ứng với các triệu chứng và bệnh lý lâm sàng giai đoạn cấp tính trên heo sau gây nhiễm. Sự phân bố kháng nguyên ở mô giao động khác nhau qua các thời điểm sau gây nhiễm. Virus lần đầu tiên được ghi nhận nhiễm ở tế bào biểu mô tiểu phế quản, dạ dày, thận, ống dẫn mật và tế bào gan. Kết quả nghiên cứu chứng minh rằng HP-PRRSV có thể gây bệnh lý nặng, nhiễm trên nhiều cơ quan nội tạng và có thể gây chết trên heo rừng lai qua gây bệnh thực nghiệm.

Trong sản xuất đậu phụ truyền thống, whey đậu phụ lên men (nước chua)-phần nước trong tách ra sau khi protein trong dịch sữa đậu nành được đông tụ, được lên men tự nhiênvàsử dụng làm tác nhân đông tụ. Nghiên cứu này nhằm mục đích xác định sự biến đổi một số thành phần hóa học và vi sinh vật của whey trong quá trình lên men tự nhiên cũng như ảnh hưởng của thời gian lên men whey tới chất lượng đậu phụ. Kết quả cho thấy hàm lượng đường, prorein hòa tancủa wheygiảm do vi sinh vật sử dụng làm cơ chất. Hàm lượng acid tổng số tăng có sự liên hệ với sự phát triển của vi khuẩn lactic. Whey sau thời gian lên men khác nhau được dùng làm tác nhân đông tụ sẽ cho đậu phụ có chất lượng khác nhau. Đậu phụ được đông tụ bằng whey sau 24 h lên men có hàm lượng protein và lipid cao (14,8% và 5,2%), khả năng giữ nước khá tốt (5 g nước/g protein) và có tổng điểm cảm quan cao nhất 17,7 điểm, đạt mức khá. Bên cạnh đó, whey sau 24 h lên men dùng để đông tụ đậu phụ cho hiệu suất thu hồi cao nhất là 159%.

Cà gai leo (Solanum hainanense) là cây dược liệu được đánh giá cao về tác dụng giải độc gan.Trong cây cà gai leo có chứa các chất alkaloid, glycoalkaloid có tác dụng ức chế sự sao chép và làm bất hoạt virus viêm gan B, chống oxy hóa, ngăn ngừa xơ gan hiệu quả. Nuôi cấy callus (mô sẹo) cà gai leo là một phương thức tiềm năng để chủ động tạo nguồn nguyên liệu dược an toàn và chất lượng caovà là mục tiêu của nghiên cứu. Khi nuôi cấy in vitrotrên môi trường đặc, phổ ánh sáng và các chất kích ứng (chất chiết nấm men và axit salicylic) có tác động rất tích cực đến sự tăng sinh khối và hoạt tính chống oxy hóa của callus cà gai leo. Chiếu sáng bằng đèn LED có phổ ánh sáng Blue/Red: 30/70% đã làm tăng sinh khối khô của callus gấp 2,46 lần so với chiếu sáng bằng đèn huỳnh quang T8. Khi bổ sung 100M axit salicylic hoặc 3g/L chất chiết nấm men vào môi trường nuôi cấy làm tăng sinh khối khô của callus lần lượt là 2,43 và 3,04 lần so với đối chứng. Hơn nữa, bổ sung các chất kích ứng làm tăng hoạt tính chống oxy hóa của dịch chiết callus khoảng1,26-1,49 lần so với dịch chiết từ callus đối chứng và tăng khoảng2,31-2,73 lần so với dịch chiết từ cây tự nhiên hai năm tuổi. Các kết quả này đóng góp dữ liệu khoa học để phát triển phương pháp nuôi cấy in vitronhằm nâng cao sinh khối và hoạt tính chống oxy hóa của callus cà gai leo và là tiền đề để mở rộng nghiên cứu sang các cây dược liệu khác.