Tập 21 Số 4 (2023)

Nghiên cứu này nhằm xây dựng cơ sở dữ liệu về đa dạng di truyền phục vụ công tác chọn tạo giống cây hoa dâm bụt. Hai mươi tư mẫu hoa dâm bụt (kí hiệu DB1 - DB24) thu thập ở Hà Nội và Hưng Yên được đánh giá 12 đặc điểm hình thái và đa dạng di truyền bằng 9 chỉ thị phân tử SSR và ISSR. Kết quả cho thấy các mẫu dâm bụt có sự đa dạng về hình thái lá và màu sắc hoa, với 5 nhóm màu sắc hoa chính là trắng, hồng, vàng, cam và đỏ. Màu đỏ chiếm ưu thế với 9 mẫu giống. Kết quả phân tích đa dạng di truyền dựa trên 12 chỉ thị hình thái cho thấy ở mức tương đồng 0,55, các mẫu giống được phân thành 05 nhóm, trong đó DB4 và DB20 ở 2 nhóm riêng biệt. 9 chỉ thị SSR và ISSR cho 33 alen với trung bình 3,67 alen/chỉ thịvà 100% alen đa hình. Giá trị PIC của 9 chỉ thị dao động từ 0,05đến 0,47 trong đó chỉ thị HB15 có giá trị PIC cao nhất. Dựa trên chỉ thị phân tử, ở mức tương đồng 0,64; 24 mẫu giống được chia thành 03 nhóm.

Mục tiêu của nghiên cứu này nhằm đánh giá đa dạng di truyền dựa trên kiểu hình quả của nguồn gen cà chua bi qua ảnh phục vụ chương trình chọn tạo giống cà chua ăn tươi chất lượng cao tại Việt Nam. Sáu mươi tám nguồn gen cà chua bi trồng trong vụ Đông 2021 tại Học viện Nông nghiệp Việt Nam được thu thập hình ảnh quả ở giai đoạn thu hoạch và trích xuất kiểu hình bằng phần mềm SmartGrain. So sánh độ chính xác với phương pháp đo đếm thủ công bằng mô hình hồi quy tuyến tính đơn giản. Kết quả cho thấy chiều dài và chiều rộng trích xuất qua ảnh có hệ số xác định cao (0,8136 và 0,7571, tương ứng) và sai số bình phương trung bình gốc thấp (2,947 và 2,345, tương ứng) so với phép đo thủ công. Các tính trạng quả trích xuất qua ảnh có tương quan thuận và chặt với khối lượng quả hơn so với các tính trạng đo đếm thủ công. Nguồn gen cà chua được phân thành 6 nhóm ở hệ số tương đồng 65,945 từ 5 tính trạng trích xuất qua ảnh. Phương pháp đánh giá kiểu hình quả qua ảnh có thể thay thế phương pháp đo thủ công và ứng dụng trong các chương trình chọn tạo, khảo nghiệm giống cà chua và trên các giống cây trồng khác.

Sả hoa hồng [Cymbopogon martinii(Roxb.) Wats.] được dùng để tách chiết tinh dầu và sử dụng thay thế tinh dầu hoa hồng trong công nghệ hoá mỹ phẩm. Thí nghiệm này được thực hiện nhằm đánh giá khả năng sinh trưởng, năng suất và chất lượng của 05 dòngsả hoa hồng được chọn lọc và phân lập từ mẫu giống sả lưu giữ tại Trung tâm Nghiên cứu Trồng và Chế biến cây thuốc Hà Nội (kí hiệu SSH01 -SSH05). Thí nghiệm được bố trí theo khối ngẫu nhiên đầy đủ với 3 lần lặp lại trong vụ hè thu 2021 tại Thanh Trì, Hà Nội.Kết quả cho thấy dòng SHH05 là dòng có triển vọng nhất, với thời gian sinh trưởng 166 ngày, năng suất thực thu đạt 43,0 tấn/ha, hàm lượng tinh dầu trong dược liệu tươi và khô đạt tương ứng 0,73% và 1,61%, năng suất tinh dầu đạt 313,9 kg/ha.

Nghiên cứu nhằm đánh giá thích hợp đất đai và đề xuất sử dụng đất vùng trồng na phục vụ phát triển vùng chuyên canh cây trồng cho thị xã Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh. Hiện nay thị xã Đông Triều có 956,8ha trồng na đã được kiểm chứng về hiệu quả mà sản phẩm này mang lại. Phương pháp đánh giá thích hợp đất đai được sử dụng để tìm ra diện tích thích hợp theo đơn vị hành chính cho cây na. Nghiên cứu đã điều tra, khảo sát trong phạm vi 7 xã, phường (Bình Dương, Bình Khê, Tràng Lương, Việt Dân, Tân Việt, An Sinh, Tràng An) là những địa phương có các hộ đang phát triển mô hình trồng na. Từ bản đồ đơn vị đất đai cùng với yêu cầu sinh trưởng của cây na, kết quả đã xác định có 3.555,28haở mức thích hợp với na và 317.441,96ha ở mức ít thích hợp trên toàn thị xã Đông Triều làm cơ sở để đề xuất diện tích trồng na đến năm 2030 tăng thêm 105,3ha ở An Sinh, Bình Khê, Tràng Lương và 37,6ha ở một số địa phương khác.

Nghiên cứu đánh giá khả năng xử lý nước thải ao nuôi ếch Thái Lan của bèo tai tượng được bố trí hoàn toàn ngẫu nhiên với 4 nghiệm thức 0% (đối chứng), 50%, 75%, 100% bèo tai tượng, mỗi nghiệm thức lặp lại 3 lần, trong 8 tuần. Mẫu nước được thu ở thời điểm 24, 48, 72 giờ lưu nước để xác định thời gian lưu nước, và ở thời điểm 2, 4, 6, 8 tuần để đánh giá khả năng xử lý nước thải của bèo theo giai đoạn sinh trưởng. Kết quả cho thấy, chất lượng nước thải nuôi ếch ở các nghiệm thức có bèo đạt QCVN 40/2011/BTNMT sau 72 giờ lưu nước. Nồng độ N-NH4+, P-PO43- và COD sau xử lý đạt cột A của QCVN 40/2011/BTNMT và nồng độ N-NH4+, N-NO2-và N-NO3-đạt cột A1, P-PO43-, COD đạt cột B2 của QCVN 08/2015/BTNMT sau 4 tuần. Hiệusuất xử lýN-NH4+, N-NO2-, N-NO3-,TN, P-PO43-, TP, COD của các nghiệm thức có bèo lần lượt là 28,5-58,6; 39,4-59,8; 56,9-71,6; 32,1-58,7; 64,9-80,1; 43,7-71,8 và 57,4-79,8%, tương quan thuận với độ che phủ của bèo. Bèo tai tượng giúp tăng hiệu quả xử lý nước thải nuôi ếch và tăng trưởng chồi và sinh khối tốt, tuy nhiên xuất hiện bèo chết ở nghiệm thức 75 và 100% bắt đầu từ tuần 6 do mật độ cao, vì vậy nên thu hoạch tuyển bèo để tránh tình trạng tái ô nhiễm.

Nghiên cứu này ứng dụng mô hình mô hình CLUMondo nhằm mô phỏng biến động đất đai phục vụ công tác xây dựng quy hoạch sử dụng đất của huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái theo 2 kịch bản: Kịch bản 1 - nhu cầu sử dụng đất trong quá khứ, Kịch bản 2 - theo định hướng sử dụng đất của địa phương. Nguyên lý mô phỏng của mô hình dựa trên sự tương tác giữa các yếu tố tác động và các loại hình sử dụng đất thông qua hồi quy logistic. Độ chính xác mô phỏng của mô hình cho bản đồ lớp phủ năm 2020 được đánh giá thông qua hệ số Kappa, với kết quả 0,88. Kết quả mô phỏng cho thấy đến năm 2030, tại kịch bản 1 đất xây dựng biến động mạnh nhất (tăng 9,82%), đất rừng và đất nông nghiệp giảm lần lượt còn 83,25% và 1,77%. Theo kịch bản 2, đất rừng và nông nghiệp cũng có xu hướng giảm nhưng diện tích giảm ít hơn so với kịch bản 1. Sự khác biệt rõ nhất giữa hai kịch bản đó là diện tích đất xây dựng tăng mạnh ở kịch bản 1 so với kịch bản 2 và đất trống có cây bụi tăng ở kịch bản 1 còn giảm ở kịch bản 2.

Malonyl-CoA synthetase (MatB) và malonyl-CoA decarboxylase (MatC) là hai enzyme tham gia chuỗi trao đổi chất malonyl-CoA, một tiền chất quan trọng trong các quá trình trao đổi chất ở sinh vật prokaryote và eukaryote như cố định nitrogen, tổng hợp acid béo, các hoạt chất trao đổi thứ cấp, sự phát triển não bộ,... Do vậy, mục tiêu của nghiên cứu là tạo dòng và phân tích trình tự gen mã hóa matBvà matCđể sử dụng làm công cụ trong nghiên cứu sinh tổng hợp hoạt chất có sử dụng tiền chất là malonyl-CoA. Gen đích được phân lập bằng kĩ thuật PCR (polymerase chain reaction) và tách dòng bằng vector pGEM®-T Easy, sau đó được giải trình tự và phân tích so sánh với cơ sở dữ liệu trên Ngân hàng Gen (AF117694.1). Từ kết quả thực nghiệm, các gen matBvà matCcó nguồn gốc từ Rhizobium leguminosarum KTCC 2362 đã được tạo dòng thành công.

Bảo vệ và phát triển rừng ngập mặn đang gặp nhiều khó khăn, thách thức, nhất là nhận thức của cộng đồng về vai trò của rừng và sự tham gia của họ vào bảo tồn, phát triển rừng còn hạn chế. Nghiên cứu nhằm phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp nâng cao nhận thức và sự tham gia của cộng đồng trong bảo vệ, phát triển rừng ngập mặn tại huyện Giao Thuỷ. Nghiên cứu sử dụng thông tin thứ cấp và dữ liệu được thu thập từ điều tra, thảo luận nhóm với 95 người dân, 14 cán bộ quản lý các cơ quan, đơn vị có liên quan đến rừng ngập mặnvà được xử lý bằng phần mềm Excel. Kết quả nghiên cứu cho thấy người dân đã nhận thức được vai trò của rừng và tham gia tích cực vào các hoạt động tuyên truyền, phổ biến chính sách và kiểm tra, giám sát các hoạt động bảo vệ và phát triển rừng nhưng ít đóng góp tiền và ngày công cho hoạt động này. Từ kết quả nghiên cứu, một số giải pháp được đề xuất nhằm nâng cao nhận thức và sự tham gia của cộng đồng trong bảo vệ và phát triển rừng ngập mặn tại Giao Thuỷ.

Nghiên cứu này nhằm xác định những thách thức mà các doanh nghiệp nhỏ và vừa nông nghiệp ở huyện Hoài Đức đang phải đối mặt. Dữ liệu sơ cấp được thu thập từ khảo sát các chủ doanh nghiệp và thảo luận nhóm cũng như phỏng vấn sâu với cán bộ địa phương. Nghiên cứu sử dụng phương pháp phân tích theo chủ đề, phân tích nội dung, phân tích tường thuật và phân tích hiện tượng diễn giải từ phỏng vấn sâu nhằm hiểu rõ hơn những chia sẻ của chủ doanh nghiệp về các thách thức họ đang gặp phải. Kết quả cho thấy, những thách thức bên trong mà họ đang gặp phải đó là vấn đề yếu kém trong quản trị kinh doanh và chuyển đổi số chậm. Những thách thức từ bên ngoài có liên quan tới những vướng mắc trong báo cáo thuế, khó khăn trong tiếp cận vốn, tiếp cận thị trường và những bất cập liên quan chính sách ưu đãi doanh nghiệp nhỏ và vừa nông nghiệp. Để giúp các doanh nghiệp vượt qua những khó khăn nêu trên, rất cần thiết phải xoá bỏ các rào cản đang cản trở sự phát triển. Trong đó, vai trò của Chính phủ vô cùng quan trọng trong việc tạo lập môi trường kinh doanh thuận lợi thúc đẩy sự phát triển của khởi nghiệp nông nghiệp và sự tăng trưởng kinh doanh nông nghiệp.

Nghiên cứu được thực hiện nhằm phân tích hiện trạng nhận thức về quản lý chất thải chăn nuôi theo định hướng tuần hoàn chất thải của các cơ sở chăn nuôi lợn trên địa bàn Hà Nội. Cơ sở lý thuyết của nghiên cứu được xây dựng dựa trên học thuyết Hành vi dự định do Ajzen & cs. (1991) đề xuất. Thông tin cho nghiên cứu được thu thập từ phỏng vấn theo phiếu điều tra trên 177 cơ sở chăn nuôi lợn trên địa bàn. Kết quả phân tích dữ liệu nghiên cứu đã đưa ra một bức tranh tổng thể về nhận thức của cơ sở chăn nuôi về thái độ, chuẩn đạo đức xã hội và nhận thức kiểm soát hành vi liên quan đến sử dụng chất thải sau chăn nuôi. Bên cạnh đó, kiểm định Chi-square và Fisher’s Extract cho thấy nhiều ý kiến của các cơ sở chăn nuôi liên quan đến quay vòng chất thải chăn nuôi chịu sự chi phối của các đặc điểm nhân khẩu học, nhất là trình độ văn hóa, giới, tình trạng sở hữu đất canh tác, qui mô chăn nuôi và địa bàn sinh sống. Dựa trên kết quả, nghiên cứu đã đề xuất các khuyến nghị chính sách cụ thể hướng tới việc thực hiện tuần hoàn chất thải tại địa bàn nghiên cứu.

Nghiên cứu này nhằm phân tích thực trạng phát triển du lịch cộng đồng gắn với sản xuất nông nghiệp tại huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội. Nghiên cứu tiến hành phỏng vấn sâu 187 mẫulà du khách tham quan với phương thức điều tra phỏng vấn trực tiếp, dữ liệu thu thập được xử lý qua phần mềm SPSS và tiến hành phân tích hệ số Cronbach alpha, phân tích nhân tố khám phá và phân tích hồi quy nhằm đánh giá mức độ hài lòng của du khách về du lịch cộng đồng gắn với sản xuất nông nghiệp. Kết quả cho thấy phát triển du lịch đáp ứng hài lòng du khách trên địa bàn phụ thuộc 6 yếu tố bao gồm: cơ sở lưu trú (0,365), dịch vụ ăn uống mua sắm (0,318), cơ sở hạ tầng (0,286), giá cả loại dịch vụ (0,178), hoạt động trải nghiệm (0,169), nhân viên phục vụ (0,165). Do vậy, để phát triển hơn nữa du lịch cộng đồng gắn sản xuất nông nghiệp tại huyện Ba Vì, chính quyền địa phương, nhà quản lý điểm du lịch cần đầu tư và nâng cấp cơ sở hạ tầng, cơ sở lưu trú, mở rộng các hoạt động dịch vụ ăn uống mua sắm, đa dạng hóa các hoạt động trải nghiệm và nâng cao kỹ năng phục vụ của nhân viên du lịch.

Thoát nghèo bền vững ở vùng dân tộc thiểu số là một trong các chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước nhằm cải thiện đời sống vật chất và tinh thần cho đồng bào dân tộc thiểu số. Tây Nguyên là vùng có nhiều yếu tố thu hút luồng di cư tự do cao, kéo theo nhiều vấn đề, đặc biệt là đói nghèo. Mụcđích của nghiên cứu này nhằm hệ thống những lý luận và thực tiễn về giải pháp thoát nghèo cho người dân tộc thiểu số di cư vào Tây Nguyên. Thông qua tổng quan các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả nghiên cứu đã khái quát một số lý luận về thoát nghèo bền vững cho người dân tộc thiểu số di cư. Từ đó cung cấp luận cứ khoa học cho việc điều chỉnh và đề xuất hoàn thiện giải pháp, chính sách giảm nghèo bền vữngcho dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên.