Tập 11 Số 1 (2013)

Nghiên cứu này được tiến hành tại phòng thí nghiệm Sinh học phân tử - Khoa Công nghệ sinh học, Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội với60 mẫu giống khoai môn - sọđược thu thập tạicác địa phương khác nhau, để đánh giá đa dạng di truyền các mẫu giống khoai môn - sọ với 2 loại chỉ thị DNA là RAPD và SSRs. Sản phẩm PCR của hai chỉ thị này được phân tích bằng phần mềm NTSYSpc 2.1 Kết quả 67 allenđược nhân lên đối với 5 chỉ thị RAPD, trong đó có 47 allenđa hình chiếm 70,1% và 20 allenđược nhân lên đối với 5 chỉ thị SSRs, trong đó có 9 allenđa hình chiếm 45%. 60 mẫu giống khoai môn - sọ được phân thành 12 nhóm với hệ số tương đồng là 0,8. Kết quả trong nghiên cứu này có thể sử dụng trong công tác bảo tồn cũng như lai chọn tạo giống khoai môn sọ mới.

Thí nghiệm được tiến hành trong nhà lưới ở vụ xuân và vụ mùa năm 2012 nhằm đánh giá đặc tính quang hợp, sinh lý của cây cỏ lồng vực nước (Echinocloa crus- Galli (L.) Beauv) và lúa Khang dân 18 ở ba giai đoạn đẻ nhánh rộ, trỗ và sau trỗ hai tuần trên các nền phân bón khác nhau. Hạt mỗi loài được gieo riêng trong chậu có đường kính 26 cm chứa 6kg đất khô ở độ ẩm 5%(hạt cỏ gieo sau lúa 15 ngày). Sau khi cây có 2-3 lá thật tiến hành nhổ bỏ để lại 1 cây/chậu. Có ba mức phân bón: N0 - không bón (Đ/c), N1: 0,1gr N/1kg đất, N2: 0,12gr N/1kg đất (tính theo khối lượng đất khô ở độ ẩm 5%) và tỷ lệ N: P2O5: K2O: 1: 0,5: 0,5. Kết quả nghiên cứu cho thấy: Cường độ quang hợp, tốc độ tích lũy chất khô của cỏ lồng vực nước cao hơn lúa ở cả ba giai đoạn trong cả hai vụ mặc dù độ dẫn khí khổng, cường độ thoát hơi nước và chỉ số SPAD của lúa cao hơn của cỏ. Tăng lượng phân bón đều làm tăng chỉ tiêu này và làm tăng hàm lượng đạm trong lá của cả cỏ và lúa.

Nghiên cứu được thực hiện từ tháng 12/2011 đến 8/2012 nhằm đánh giá năng suất sinh sản của đàn lợn hạt nhân Piétrain kháng stress (Piétrain) và Duroc nuôi tại Trung tâm giống lợn chất lượng cao - Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội. Năng suất sinh sản được theo dõi trên 35 lợn nái hậu bị, bao gồm 21 Piétrain (11 với kiểu gen halothane CC và 10 CT) và 14 nái Duroc CC. Lợn đực Piétrain (3 CC và 5 CT) phối giống với nái Piétrain và Duroc để tạo ra Piétrain thuần và con lai F1(Piétrain x Duroc). Kết quả cho thấy nái và đực có ảnh hưởng đến khối lượng của lợn con tại thời điểm sơ sinh và cai sữa (P<0,05). Số con đẻ ra; số con đẻ ra còn sống; số con cai sữa; khối lượng sơ sinh/con, khối lượng cai sữa/con, khối lượng sơ sinh/ổ, khối lượng cai sữa/ổ, tỷ lệ sơ sinh sống và tỷ lệ sống đến cai sữa ở 28 ngày tuổi lần lượt là 9,91 con; 9,26 con; 8,11 con; 1,4 kg; 6,4kg; 12,97kg; 51,96kg; 94,32% và 88,55%. Các chỉ tiêu về khổi lượng ở thời điểm sơ sinh và cai sữa theo kiểu gen halothane của đực Piétrain CC cao hơn đực Piétrain CT (P<0,05). Năng suất sinh sản cao nhất ở nái Duroc CC tiếp đến Piétrain CC và thấp nhất đối với nái Piétrain CT (P<0,05). Năng suất sinh sản của đàn hạt nhân được cải thiện nếu sử dụng đực Piétrain CC phối với nái Piétrain CC và nái Duroc CC.

Thí nghiệm dùng tảo dị dưỡng (Schizochytrium) và hỗn hợp tảo tươi (Chlorella, Isochrysis, Chaetoceros) làm thức ăn nuôi vỗ tu hài mẹ (Lutraria philippinarum) ở mật độ 30 con/m2 trong bể composite 1m3 cho thấy tu hài mẹ sử dụng tảo dị dưỡng có tỷ lệ thành thục (92,86 ± 1,50%) cao hơn đáng kể so với thí nghiệm dùng tảo tươi (74,06 ± 2,50%; P<0,05), trong khi đó các thông số về sức sinh sản tuyệt đối, tỷ lệ thụ tinh, tỷ lệ phát triển thànhấu trùng Trochophore không có sai khác đáng kể (P>0,05).Kết quả thí nghiệm ương ấu trùng tu hài trong bể composite 2m3 sử dụng hỗn hợp tảo dị dưỡng Schizochytriumkết hợp với tảo khô Spirulinalàm thức ăn cho ấu trùng từ 4 đến 21 ngày tuổicho tỷ lệ sống tương đương với lô thí nghiệm sử dụng hỗn hợp tảo tươi (Isochrysis galbana, Chroomonas salina)lần lượt là 21,6 ± 5,6% và 20,4 ± 3,5% (P>0,05).

Nghiên cứu được thực hiện trên 3 giống gà khác nhau là Tàu Vàng (n=237), Nòi (n=34) và Cobb 500 (n=23) nhằm đánh giá sự đa hình di truyền của gen IGFBP2 (Insulin-like growth factor binding protein 2) bằng phương pháp PCR-RFLP. Kết quả đã phát hiện 3 đột biến điểm tại các vị trí g.639G>A (exon 2), g.1023C>T (intron 2) và g.738G>A (exon 3) nhờ sự nhận diện lần lượt của các enzyme phân cắt giới hạn Bsh1236I, Eco72I và Alw21I. Tần số kiểu gen tại các đột biến điểm trên các quần thể nghiên cứu tuân theo định luật cân bằng Hardy-Weinberg. Các điểm đa hình này cũng đã được nhận diện ở một số nghiên cứu trước đây và có ảnh hưởng đến các tính trạng kinh tế ở các quần thể gà khác nhau. Đây là tiền đề cho những nghiên cứu tiếp theo về việc thiết lập mối quan hệ đa hình di truyền gen IGFBP2 với các tính trạng sinh trưởng, năng suất thịt và chất lượng quày thịt gà Tàu Vàng.

Thí nghiệm được thực hiện nhằm đánh giáảnh hưởng của nhiệt độ và độ mặn đến sự phát triển phôi của cá song hổ(Epinephelus fuscoguttatus) vàxác định nhiệt độ và độ mặn tối ưu để ấp nở trứng cá song hổ. Trứng cá song hổ thí nghiệm được bố trí ấp trong bình thủy tinh có thể tích 1 lít với mật độ ấp trứng là 100 trứng thụ tinh/lít và được chia làm 2 thí nghiệm riêng biệt. Thí nghiệm 1, đánh giá ảnh hưởng của nhiệt độ được tiến hành ở các mức: 23ºC, 26ºC, 29ºC, 32ºC, 35ºC, mỗi nghiệm thức lặp lại 3 lần trong điều kiện độ mặn 30‰ và thí nghiệm 2, đánh giá ảnh hưởng của độ mặn được tiến hành ở các mức: 23‰, 26‰, 29‰, 32‰, 35‰, mỗi nghiệm thức lặp lại 3 lần trong điều kiện nhiệt độ 29ºC. Kết quả thí nghiệm ở các mức nhiệt độ cho thấy, điều kiện ấp nở của trứng cá song hổ tốt nhất ở 29ºC có tỷ lệ nở 89,6 ± 3,2% cao hơn đáng kể so với các nghiệm thức còn lại (P<0,05) và tỷ lệ ấu trùng dị hình thấp nhất 6,3 ± 0,4% (P<0,05). Ở thí nghiệm về độ mặn chỉ ra khoảng độ mặn thích hợp cho ấp nở từ 32 -35‰ đạt các tỷ lệ nở từ 83,4 -85,6% với tỷ lệ dị hình thấp 1,79 -1,85% cao hơn đáng kể so với các nghiệm thức còn lại (P<0,05). Như vậy, trong các thí nghiệm trên, nhiệt độ 29ºC và độ mặn 32 -35‰ cho kết quả ấp nở đạt hiệu quả cao nhất.

Khả năng sử dụng cám gạo làm nguyên liệu sản xuất thức ăn cho cá chép được đánh giá thông qua giá trị tiêu hóa của cám gạo và tỷ lệ sử dụng cám gạo trongthức ăn hỗn hợp cho cá. Tỷ lệtiêu hóa (ADC) của cám gạo đối với cá chép được thực hiện bằng phương pháp gián tiếp có sử dụng chất đánh dấu Cr2O3, phân cá được thu hồi bằng phương pháp lắng. Cám gạo có hàm lượng protein là 8,41%, lipid 13,51%. Tỷ lệtiêu hóa vật chất khô, protein và lipid của cám gạo đối với cá chép tương đối cao, đạt các giá trị lần lượt là 97,86%, 87,45% và 80,21%. Khả năng tiêu hóa các chất khoáng trong cám gạo của cá chép rất cao, đạt 87,16%. So với các nghiên cứu trước đây về tỷ lệtiêu hóa của các nguyên liệu đối với cá chép thì cám gạo có tỷ lệtiêu hóa tương đối cao, nguyên nhân có thể do cách chọn phương pháp xác định tỷ lệtiêu hóa khác nhau. Đánh giá ảnh hưởng của tỷ lệ sử dụng cám gạo khác nhau đến tăng trưởng được thực hiện trên cá chép kích cỡ 50g/con với 3 loại thức ăn có chứa cám gạo ở mức 35%, 40% và 45%. Tốc độ tăng trưởng của cá chép cho ăn thức ăn sử dụng 35% cám gạo cao hơn thức ăn sử dụng 40% và 45% nhưng không có sự khác biệt khi so sánh giữa hai thức ăn sử dụng 40% và 45%. Tỷ lệ sử dụng cám gạo 35% là phù hợptrong sản xuất thức ăn cho cá chép. Cá sử dụng thức ăn chứa 35% cám gạo cho tốc độ tăng trưởng 2,23 g/con/ngày và hệ số chuyển đổi thức ăn FCR là 1,87.

Đường đẳng nhiệt hấp thụ của sản phẩm cá hồi đông khô được xác định ở nhiệt độ 20oC, 30oC và 40oC. Số liệu thực nghiệm được kiểm chứng bởi tám mô hình toán học gồm BET, Bradley, GAB, Halsey, Henderson, Kühn, Mizrahi và Oswin. Trong phạm vi hoạt độ của nước 0,12-0,43, cả tám mô hình đều chỉ ra sự phù hợp khá tốt với số liệu thực nghiệm (R2= 0,9374-1,0000). Tuy nhiên, khi phạm vi hoạt độ của nước được mở rộng từ 0,12-0,93, chỉ có bốn mô hình là GAB, Kühn, Halsey và Oswin phù hợp khá tốt với số liệu thực nghiệm. Những mô hình này có thể áp dụng để dự đoán sự hấp thụ ẩm của sản phẩm cá hồi đông khô tại 20oC, 30oC và 40oC, với hệ số tương quan (R2) của bốn mô hình theo thứ tự là 0,9776-0,9917; 0,9867-0,9991; 0,9821-0,9920 và 0,9464-0,9995. Sai số giữa số liệu thực nghiệm và dự đoán từ các mô hình theo thứ tự là 5,1%; 4,9%; 8,7% và 9,4%. Giá trị của lớp nước đơn phân xác định được ở mức xấp xỉ 5%.

Nghiên cứu tập trung phân tích tình hình thu hồi đất để xây dựng các khu, cụm công nghiệp; ảnh hưởng của thu hồi đất nông nghiệp đến tăng trưởng kinh tế và chuyển dịch cơ cấu kinh tế, chuyển dịch cơ cấu lao động, việc làm và thu nhập của các hộ bị thu hồi đất, những thách thức của việc thu hồi đất trong quá trình phát triển. Kết quả nghiên cứu cho thấy từ năm2000 - 2010, huyện Văn Lâm đã thu hồi đất nông nghiệp của 14.260 lượt hộ; tổng diện tích đã thu hồi là 928,52 ha, trong đó đất nông nghiệp là 736,50 ha. Cơ cấu kinh tế chuyển dịch tích cực theo chiều hướng tăng tỷ trọng công nghiệp- xây dựng (từ 31,00% năm 2000 tăng lên 74,99% năm 2010) và giảm tỷ trọng nông nghiệp (57,50% năm 2000 giảm xuống 12,65% năm 2010 ). Thu nhập bình quân đầu người tăng từ 3,82 triệu đồng (năm 2000)đến27,2 triệu đồng (năm 2010). Tạo thêm nhiều việc làm mới, thu hút khoảng 25.000 lao động vào làm việc tại các khu, cụm công nghiệp… Tuy nhiên, việc mất đất sản xuất nông nghiệp đã làm một bộ phận nông dân thiếu việc làm, nảy sinh một số tác động xã hội khác, ảnh hưởng trực tiếp tới cuộc sống của họ. Cụ thể, nhóm hộ có tỷ lệ thu hồi đất nông nghiệp nhiều (>70%) có tỷ lệ chuyển đổi nghề nghiệp cao (94,17%), do vậy thu nhập, đời sống văn hóa tinh thần của họ cũng tăng lên so với trước kia. Kết quả điều tra thực tế vẫn còn một số hộcó thu nhập không thay đổi, một số hộ có thu nhập bị giảm đi so với trước kia, chủ yếu tập trung vào các hộ có tỷ lệ bị thu hồi đất ít (< 30%), nguyên nhân chính là do tâm lý của người dân ngại thay đổi nghề nghiệp nên cố bám trụ trên diện tích đất nông nghiệp còn lại.

Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đóng một vai trò quan trọng trong quá trình phát triển của Việt Nam. Sau hơn hai thập kỷ đổi mới, một lượng lớn vốn FDI đã chảy vào Việt Namlên tới 229913.7 triệu USD. Để đánh giá lại tác động của tự do hóa thương mại trong khuôn khổ của WTO và các hiệp định thương mại tự do khu vực (FTAs) tới việc thu hút vốn FDI, tác giả đã xây dựng mô hình Lực hấp dẫn (Gravity model), sử dụng dữ liệu bảng (panel data) trong giai đoạn 1995 - 2011 của 18 đối tác FDI quan trọng của Việt Nam và phương pháp ước lượng Hausman-Taylor (1981). Kết quả ước lượng cho thấy như dự đoán, WTO có tác động to lớn đến dòng vốn FDI chảy vào Việt Nam. Trong khi đó, không có bằng chứng thuyết phục rằng các hiệp định thương mại song/đa phương mà Việt Namđã gia nhập hoặc ký kết gần đây thúc đẩy dòng vốn này vào Việt Nam. Để thu hút và sử dụng có hiệu quả hơn vốn FDI, một số khuyến nghị cũng được đề xuất trong nghiên cứu.

Bài viết khái quát tình hình nghiên cứu về chuỗi giá trị trên thế giới và Việt Nam; thảo luận các quan điểm về chuỗi giá trị thủy sản (GTTS), phân tích chuỗi GTTS bao gồmcác khái niệm, bộ phận, tác nhân của chuỗi giá trị thủy sản. Bài viết cũng thảo luận một số mô hình và phương pháp phân tích đánh giá kết quả chuỗi giá trị thường được áp dụng phân tích chuỗi GTTS. Từ đó chỉ ra phân tích chuỗi GTTS gồm bốn nội dung cơ bản: lập bản đồ chuỗi GTTS, đánh giá kết quả thực hiện chuỗi GTTS, quản trị chuỗi GTTS và nâng cấp chuỗi GTTS. Trong đó, nội dungđánh giá kếtquả thực hiện chuỗi GTTScần đánh giá bốn lĩnh vực: kết quả và hiệu quả, tính linh hoạt, khả năng đáp ứng và chất lượng sản phẩm.