Tập 16 Số 4 (2018)

Nghiên cứu này nhằm xác định các potyvirus từ sáu mẫu lá rau diếp có triệu chứng khảm giống virus thu thập ở sáutỉnh thuộc đồng bằng sông Hồng. Các mẫu bệnh được lây nhiễm lên cây chỉ thị rau muối (Chenopodium quinoa vàC. amaranticolor) và thuốc lá cảnh (Nicotiana benthamiana) để kiểm tra sự có mặt của virus. Tiếp theo, các mẫu bệnh được kiểm tra sự có mặt của potyvirus bằng kỹ thuật RT-PCR sử dụng cặp mồi chung CIFor và CIRev. Sản phẩm RT-PCR được giải trình tự sử dụng cùng cặp mồi chung RT-PCR để xác định loài virus. Kết quả nghiên cứu cho thấy các cây chỉ thị C. quinoa, C. amaranticolorvà N. benthamianađều xuất hiện triệu chứng,trong đó, C. quinoa, C. amaranticolorxuất hiện các đốm chết hoại màu vàng và nhiễm hệ thống, N. benthamianacó triệu chứng khảm. Điều đó chứng tỏcác mẫu rau diếp thu được đều bị nhiễm virus. Hơn nữa, kết quả RT-PCR cho thấy sản phẩm khuếch đại có kính thước khoảng 0,7 kb. Ngoài ra, kết quả giải trình tự sản phẩm PCR cho thấy virus gây bệnh là Lettuce mosaic virus (LMV). Thử nghiệm tính gây bệnh của LMV trên một số cây chỉ thị và ký chủ khác cho thấy LMV có thể nhiễm trên cúc bách nhật (Gomphrena globosa), cà độc dược (Datura metel), đậu Hà Lan (Pisum sativum) và cà chua (Solanum lycopersicum). Kết quả nghiên cứu của chúng tôi cho thấy lần đầu tiên phát hiện LMV ở Việt Nam.

Định danh thực vật là cơ sở để phân loại và sử dụng nguồn gen hiệu quả. Trong nghiên cứu này, loài cây bảy lá một hoa, Paris vietnamensis(Takht.) H.Li được mô tả các đặc điểm hình thái đặc trưng và phân tích mã vạch DNA dựa trên hai vùng gen ITSvà psbA-trnH. Loài cây bảy lá một hoa ở Việt Nam được phân biệt với các loài khác thuộc chi Parisở các đặc điểm sau: nhị có trung đới kéo dài hình trụ; cánh hoa dài hơn đài 1,5 - 2 lần; lát cắt ngang qua bầu có hình sao, 4 - 7 cạnh, cạnh bầu lõm sâu, nhụy có phần hợp rất ngắn, hạt có áo hạt màu đỏ. Kết quả phân tích các mã vạch DNA cho thấy vùng gen ITS có thể sử dụng để phân biệt loài cây bảy lá một hoa Việt Nam với các loài thuộc chi Parisvới độ tin cậy cao.

Nghiên cứu nhằm đánh giá khả năng kết hợp của 12 dòng ngô có nguồn gốc khác nhau về tính trạng năng suất và góc lá sử dụng mô hình line x tester trong vụ Đông 2017. Bố trí thí nghiệm theo khối ngẫu nhiên hoàn chỉnh (RCBD) đánh giá sinh trưởng, phát triển của 36 tổ hợp lai đỉnh cùng đối chứng GS9989 và 15 dòng bố mẹ trong vụ Đông 2017. Kết quả cho thấy góc lá của các dòng ngô dao động từ 26,5 - 30,8o; các tổ hợp lai (THL) đỉnh có góc lá từ 24,2 - 43,1o. Ba dòng thử có khả năng kết hợp chung (GCA) cao về tính trạng góc lá và năng suất là D3, D6 và D9 có thể sử dụng cho các chương trình tạo giống ngô lai lá đứng, năng suất cao. Dòng D9 có khả năng kết hợp chung và phương sai khả năng kết hợp riêng về góc lá và năng suất là nguồn vật liệu quý trong công tác chọn tạo giống ngô. Cây thử T3 có khả năng kết hợp về góc lá và năng suất. Cây thử T2 có khả năng kết hợp về góc lá. Năm tổ hợp lai là T3xD3 (72,8 tạ/ha); T3xD6 (72,2 tạ/ha); T2xD9 (70,2 tạ/ha); T3xD9 (83,1 tạ/ha) và T2xD10 (77,1 tạ/ha) có góc lá đứng và năng suất cao hơn hoặc tương đương đối chứng GS9989 (71,0 tạ/ha) được kỳ vọng là tổ hợp triển vọng có thể phát triển thành các giống ngô lai mới thích hợp trồng mật độ cao.

Nghiên cứu nhằm cung cấp các kết quả về lâm sàng, tổn thương đại thể, tổn thương vi thể và hoá mô miễn dịch của khối u tế bào Leydig trên chó. Sáu con chó được chẩn đoán khối u tế bào Leydig dịch hoàn tại một số phòng khám Thú y ở Hà Nội với các triệu chứng dịch hoàn sưng to, da bao dịch hoàn có màu sạm đen, kèm triệu chứng đi tiểu khó, đái ra máu, thoát vị. Tổn thương đại thể là mặt cắt khối u xốp, lồi, màu vàng hoặc nâu, có thể chảy máu hoặc hình thành nang trống. Khối u có ranh giới rõ với tổ chức xung quanh. Kiểm tra mô học cho thấy các tế bào u có các dạng từ tròn tới đa giác, nhân tế bào tròn, nhỏ, đậm, nguyên sinh chất rộng bắt màu hồng nhạt, một số có không bào. Các tế bào sắp xếp ở thể chắc đặc (100%), nang mạch (66,67%), giả tuyến (50%) có thể cùng xuất hiện trong một khối u. Khối u thường kèm với thoái hoá tế bào sinh tinh (100%), tích tụ lipit (83,33%), xuất huyết, hoại tử và hình thành nang trống (67,77%). Các tế bào khối u dương tính với kháng thể Vimentin, Inhibin-a, Melan-A và E-cadherin nhưng âm tính với NSE. Các kết quả nghiên cứu này giúp hỗ trợ đào tạo, chẩn đoán khối u tế bào Leydig dịch hoàn trên chó, đồng thời làm cơ sở cho các nghiên cứu về bệnh khối u trên động vật trong tương lai.

Các giống gà bản địa Việt Nam có năng suấttrứng thấpnên khó nhân đàn dẫn đến số lượng ngày càng bị giảm sút. Đa hình 24-bp Insertion-Deletetion và C2402Tcủa gen Prolactin được xem là gen ứng cử để cải tiến năng suất trứng ở gia cầm. Nghiên cứu được tiến hành để xác định hai đa hình 24-bp Insertion-Deletetion và C2402Tở hai quần thể gà Ri và gà Mía. Kiểu gen của các cá thể thuộc hai đa hình được xác định bằng phương pháp PCR và PCR-RFLP. Kết quả cho thấy đã xác định được các kiểu gen thuộc hai đa hình trên ở hai quần thể gà nghiên cứu. Đa hình 24-bp Insertion-Deletetion xuất hiện 3 kiểu gen là: DD, ID và II, trong đó kiểu gen II ở gà Ri và gà Mía có tần số xuất hiện thấp, tương đối như nhau (0,07) trong khi đó đối với kiểu gen DD ở gà Ri và Mía xuất hiện với tần số cao, lần lượt tương ứng 0,68 và 0,82. Đối với đa hình C2402T ở cả 2 quần thể đều xuất hiện 3 kiểu gen là: CC, CT và TT. Tần số kiểu gen TT ở cả hai giống xuất hiện với tần số cao lần lượt tương ứng là 0,64 và 0,84; kiểu gen CC ở cả hai giống gà Ri và gà Mía xuất hiện với tần số thấp tương ứng là 0,08 và 0,07.

Mục tiêu của nghiên cứu nhằm tính toán hạn hán dựa trên các số liệu khí tượng (mưa, nhiệt độ và độ ẩm) từ năm 1984 đến 2016 tại các trạm khí tượng trong vùng, sử dụng chỉ số khô hạn K (dựa vào cân bằng nước) để đánh giá mức độ hạn với 4 mức độ từ không hạn, ít hạn, hạn trung bình đến hạn nặng. Phân bố lượng mưa (R) và bốc hơi (E0) được nội suy bằng công cụ phân tích không gian trên ứng dụng GIS, từ đó phân vùng khô hạn. Kết quả nghiên cứu cho thấy hạn hán ở Bình Thuận có sự phân hóa rõ rệt theo mùa, hạn hầu như chỉ xảy ra vào mùa khô và mức độ rất nghiêm trọng. Bên cạnh đó, hạn hán ở Bình Thuận cũng có sự thay đổi theo thời gian và không gian. Những năm gần đây trong các tháng mùa khô thì mức độ khô hạn nghiêm trọng càng kéo dài liên tục tập trung ở khu vực ven biển phía Đông nhiều hơn phía Tây của Tỉnh.

Nghiên cứu này được thực hiện nhằm mục đích đánh giá tác động của hoạt động khai thác than đến cảnh quan, môi trường và sử dụng đất tại thành phố Hạ Long. Các phương pháp sử dụng gồm: thu thập số liệu, tài liệu thứ cấp; khảo sát thực địa; phỏng vấn 100 người dân bằng phiếu điều tra; biên tập bản đồ và thống kê số liệu, lấy mẫu và phân tích đất, nước. Kết quả nghiên cứu đã chỉ ra hoạt động khai thác than đã và đang ảnh hưởng đến sử dụng đất. Trong giai đoạn 2010 - 2017, diện tích khai thác than đã tăng 740,13 ha, diện tích rừng giảm 520,44 ha và độ che phủ rừng trong vùng than giảm 15,12%. Chất lượng đất cũng chịu tác động lớn từ hoạt động khai thác than, cụ thể: hàm lượng các kim loại nặng trong đất như: As, Pb Cu, Zn và Cd tại khu vực bãi thải đã phục hồi và bãi thải đang đổ thải cao hơn nhiều so với QCVN 03-MT:2015/BTNMT (riêng As vượt so với QCVN từ 5,4 - 9,45 lần); hàm lượng Fe và Mn, chất rắn lơ lửng, COD trong nước tăng; pH nước mặt và nước ngầm giảm. Ngoài ra, hoạt động khai thác than cũng làm tăng nguy cơ sạt lở đất, bồi lấp sông, suối; biến đổi mạnh địa hình và ảnh hưởng đến cảnh quan chung của thành phố du lịch với di sản thiên nhiên thế giới Vịnh Hạ Long.

Nghiên cứu này nhằm đánh giá hiệu quả của một số loại sử dụng đất sau chuyển đổi từ đất lúa tại tỉnh Nam Định. Nghiên cứuđược tiến hành thông qua các kết quả điều tra tại 3 huyện: Hải Hậu, Nam Trực và Ý Yên. Kết quả cho thấy chuyển đổi đất trồng lúa sang các loại sử dụng đất: trồng cây dược liệu, chuyên rau màu, trồng hoa, cây cảnh, cây ăn quả, nuôi trồng thủy sản và trang trại tổng hợp đều cho hiệu quả kinh tế cao (đặc biệt trồng hoa, cây cảnh cho giá trị gia tăng (GTGT) cao nhất với 523,94 triệu đồng/ha, tiếp đến là nuôi trồng thủy sản 475,9 triệu đồng/ha, trang trại tổng hợp 429,87 triệu đồng/ha và trồng cây dược liệu 234,69 triệu đồng/ha). Việc chuyển đổi sử dụng đất đã mang lại hiệu quả xã hội, tạo thêm nhiều công việc cho lao động địa phương, tăng thu nhập cho các nông hộ và có những chuyển biến tích cực về vấn đề môi trường trong sản xuất. Chuyển đổi đất lúa sang các loại sử dụng đất khác đã góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng đất, thúc đẩy cơ giới hóa sản xuất nông nghiệp tại địa phương.

Mục đích của nghiên cứu này là tuyển chọn và định tên loài chủng vi khuẩn lactic có khả năng sinh cellulase ngoại bào cao và xác định một số điều kiện nuôi cấy ảnh hưởng đến khả năng sinh cellulase của chủng được tuyển chọn. Từ 120 chủng vi khuẩn lactic được phân lập từ một số thực phẩm lên men truyền thống (cà muối, dưa muối và nem chua) đã tuyển chọn 40 chủng có khả năng sinh cellulase ngoại bào trong đó 10 chủng có đường kính vòng phân giải cao từ 11 - 15 mm. Chủng DP4.8 có khả năng sinh cellulase cao nhất tiếp tục được nghiên cứu ảnh hưởng của một số yếu tố như nồng độ cơ chất carboxymethyl cellulose (CMC), nhiệt độ, thời gian nuôi cấy đến khả năng sinh tổng hợp cellulase. Kết quả cho thấy với nồng độ CMC 1,0%, nhiệt độ nuôi cấy 37oC và thời gian nuôi cấy 36 h cellulase của chủng DP4.8 được sinh ra mạnh nhất. Ngoài ra, chủng DP4.8 đã được phân tích trình tự gen pheS,so sánh với các loài trong ngân hàng gen BCCM/LMG của Trường đại học Ghent (Bỉ) và ngân hàng trình tự nucleotit quốc tế (EMBL) cho thấy chủng này thuộc loài Lactobacillus rossiaes.

Nghiên cứu này nhằm mục đích xác định ảnh hưởng việc xử lý lycopen chiết tách từ bã cà chua đến các chỉ tiêu hóa lý (pH, H2S, NH3, peroxide) và vi sinh vật hiếu khí tổng số trong bảo quản thịt lợn tươi sống. Thịt thăn tươi sống được phun dung dịch lycopen ở các nồng độ 0,1% và 0,3% với thể tích 5 ml cho 100 g thịt, sau đó bảo quản lạnh ở 5 ± 10C. Kết quả cho thấy lycopen từ bã cà chua có thể kéo dài thời gian bảo quản lạnh cho thịt thăn đến 6 ngày ở nồng độ xử lý 0,1% và đến 9 ngày ở nồng độ xử lý 0,3%. Việc bổ sung lycopen vào thịt ngoài vai trò duy trì chất lượng và kéo dài thời gian bảo quản còn có ý nghĩa góp phần làm tăng nguồn chất chống oxy hóa có lợi cho sức khỏe trong khẩu phần ăn hàng ngày của con người.

Nghiên cứu được thực hiện trên hạt tía tô trồng tại Đông Dư (Gia Lâm-Hà Nội) với hàm lượng dầu 30,09% nhằm mục đích lựa chọn phương pháp khai thác dầu phù hợp và tối ưu hóa các thông số kĩ thuật của quy trình. Trích ly động 2 lần là phương pháp thích hợp nhất được lựa chọn để khai thác dầu từ hạt tía tô. Các thông số kĩ thuật của quy trình công nghệ được khảo sát để lựa chọn thông số thích hợp nâng cao hiệu suất tách dầu và chất lượng dầu. Các điều kiện tối ưu của quy trình là hạt tía tô được nghiền đến kích thước 0,2 mm; bột nghiền được trích ly động 2 lần ở nhiệt độ 60 °C bằng dung môi n-hexan; trích ly lần 1: tỷ lệ nguyên liệu/dung môi là 1/6 trong 5 giờ; trích ly lần 2: tỷ lệ nguyên liệu/dung môi là 1/5 trong 4 giờ. Dầu hạt tía tô thu được được xếp vào loại dầu có giá trị dinh dưỡng cao do trong thành phần chứa hàm lượng cao các axit béo không no cần thiết đa nối đôi omega-3 và omega-6, đặc biệt omega-3 đạt 58,3%.

Thiết kế máy lốc 3 trục dựa trên nghiên cứu lý thuyết và thực tế sản xuất. Máy được ứng dụng trong các cơ sở sản xuất nhỏ. Thông số kích thước của máy được tính toán căn cứ vào việc sử dụng vật liệu và chi tiết máy sẽ ứng dụng. Máy lốc có thể chế tạo các chi tiết máy có đường kính và chiều cao khác nhau bằng việc sử dụng các loại vật liệu khác nhau với chiều dày từ 1 - 4 mm, chiều dài từ 400 - 2.000 mm và chiều rộng từ 50 - 800 mm. Trên cơ sở bản vẽ đã thiết kế, tiến hành chế tạo mô hình máy lốc 3 trục và ứng dụng máy vào việc chế tạo chi tiết.

Trong 30 năm qua, chính sách nông nghiệp, nhất là chính sách đất đai đã được đổi mới và đã tạo điều kiện cho nông nghiệp Việt Nam phát triển khá ấn tượng. Tuy nhiên, nông nghiệp chưa phát triển bền vững. Một trong những nguyên nhân của tình trạng trên là quá trình tích tụ và tập trung ruộng đất diễn ra chậm. Bài viết này thảo luận các quan niệm, phương thức và quan điểm về tích tụ và tập trung đất đai. Trên cơ sở phân tích thực trạng tích tụ và tập trung đất đai những năm qua, đề xuất các định hướng chính sách đất đai để phát triển nông nghiệp hàng hóa.