Tập 15 Số 12 (2017)

Nấm đối kháng, Trichoderma spp., đã được ghi nhậnnhư là tác nhânphòng chống sinh học chủ yếu để kiểm soáttác nhân gây bệnhhại cây trồng có nguồn gốc trong đất và có hiệu quả hơn so với hóa học. Trichodermaspp.được phân bố rộng trong đất và hệ sinh thái vùng rễ cây trồng. Trong nghiên cứu này, chín mẫu đất được thu thập từ đấttrồng cây hàng năm và lâu năm ở năm tỉnh của miền Bắc Việt Nam để phân lập nấm Trichoderma spp. Các mẫu nấm đối kháng được xác định dựa vào đặc điểm hình thái và phân tử. Trên cơ sở phân tích trình tự vùng ITS, 8 mẫu được xác định là T. asperellum và 1 mẫu là T. harzianum. Kết quả nghiên cứu cho thấy rằng T. asperellum có tốc độ phát triển nhanh, khả năng sinh bào tử nhiều trên 3 loại cơ chất và có hiệu quả đối kháng mạnh đối với các tác nhân gây bệnh lở cổ rễ do nấm Rhizoctinia solani và thối hạch do nấm Sclerotinia sclerotiorum trong điều kiện in vitro. Hơn nữa, đánh giá tính an toàn sinh học cho thấy nấm T. asperellum an toàn với chuột ở liều lượng 20 g/kg. Nghiên cứu này cho thấy nấm T. asperellum phân bố khá phổ biến ở miền Bắc Việt Nam.

Trong sản xuất lúa hiện nay, bệnh lem lép hạt là một trong những nguyên nhân gây thất thu năng suất và giảm phẩm chất hạt gạo. Nghiên cứu đã được thực hiện để điều tra hiện trạng canh tác và xác định thành phần nấm gây hại hiện diện trên hạt của hai giống lúa OM6976 và OM4218 tại huyện Châu Phú, tỉnh An Giang. Bên cạnh đó, hiệu quả của một số loại dịch trích thực vật được đánh giá trên nấm Fusarium spp., hiện diện phổ biến trong thành phần nấm gây hại trên hạt lúa. Kết quả điều tra tình hình canh tác của hai giống lúa OM6976 và OM4218 ở 60 hộ nông dân tại huyện Châu Phú, tỉnh An Giang đã ghi nhận lem lép hạt, cháy lá và cháy bìa lá là bệnh quan trọng. Kiểm tra 60 mẫu hạt lúa với tổng số 6.000 hạt đã ghi nhận có 12 loài nấm gây hại trên hạt và hiện diện trên cả hai giống lúa OM6976 và OM4218, bao gồm: Fusarium sp., Curvularia sp., Pinatubo oryzae, Trichoconis padwickii, Tilletia barclayana, Nigrospora sp., Acremonium sp., Penicilium sp., Aspergillus sp., Chaetomium globosus, Bipolaris oryzae và Phoma sorghina. Với giống OM6976, nấm chiếm tỷ lệ cao nhất là Fusarium sp. với 29,5%. Đối với hạt lúa của giống OM4218, nấm chiếm tỷ lệ cao nhất là Curvularia sp. với 24,6%. Dịch trích lá cỏ hôi ở các nồng độ 2, 4 và 8% có khả năng ức chế sự phát triển tản nấm Fusarium sp. và khác biệt so với đối chứng.

Nghiên cứu này được tiến hành với mục đích xác định được hệ số tương quan giữa các đặc điểm nông sinh học, ảnh hưởng trực tiếp và gián tiếp của một số đặc điểm nông sinh học đến năng suất, nhằm phục vụ tốt hơn cho công tác tuyển chọn, chọn tạo giống lúa chịu mặn ở Miền trung. Thí nghiệm được bố trí trực tiếp trên đất trồng lúa bị nhiễm mặn ở mức trung bình 6,35 dS/m, vụ Đông xuân 2017 tại xã Quảng Phước, huyện Quảng Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế, bố trí theo khối hoàn toàn ngẫu nhiên (Random Complete Block Design), 3 lần lặp lại, 10 giống lúa chịu mặn phổ biến. Trong tất cả các đặc điểm nông sinh học nghiên cứu, năng suất cá thể có hệ số tương quan (r) dương dương (+) có ý nghĩa với các đặc điểm nghiên cứu là chiều cao cây (0,3624*), tổng số bông/khóm (0,7019**), khối lượng bông (0,4530**) và tổng sinh khối khô (0,7837***). Tổng số bông/cây (khóm) và khối lượng bông chi phối trực tiếp đến sự hình thành và cho năng suất lúa. Tổng sinh khối và chiều cao cây không chi phối trực tiếp đến năng suất nhưng chi phối gián tiếp thông qua đặc điểm khối lượng bông và tổng số hạt/bông. Vì vậy để tuyển chọn giống lúa chịu mặn tốt ở miền trung thì nên căn cứ vào các đặc điểm như tổng số bông/cây (khóm), khối lượng bông và tổng số hạt/bông.

Để đánh giá biến đổi bệnh lý của gà được tiêm vacxin phòng bệnh cúm gia cầm (CGC), sau đó được công cường độc bằng virus CGC, thí nghiệm đã được tiến hành, trong đó sử dụng virus CGC cường độc A/H5N1 clade 2.3.2.1C (A/Ck/Vietnam(KienGiang)/NCVD15A7/2015(H5N1)). Sau khi công cường độc (CCĐ), gà chết hoặc gà còn sống sót cho đến lúc kết thúc thí nghiệm được kiểm tra biến đổi bệnh lý đại thể và vi thể của các khí quan. Mẫu bệnh phẩm được kiểm tra là các khí quan, biến đổi bệnh tích đại thể và vi thể do virus CGC gây ra được đánh giá bằng phương pháp mổ khám toàn diện và soi kính trên tiêu bản vi thể đã nhuộm HE. Gà được chia thành 4 lô: Ba lô thí nghiệm đã được tiêm vacxin phòng bệnh CGC và một lô gà đối chứng không được tiêm vacxin. Gà ở cả 4 lô được nhỏ mũi virus CGC cường độc với lượng 106TCID50/100 ul/con và được theo dõi trong thời gian 10 ngày sau khi CCĐ. Kết quả cho thấy tất cả gà lô đối chứng đều chết trước khi thí nghiệm kết thúc, trong khi đó gà thuộc 3 lô thí nghiệm còn 21/30 con sống sót. Bệnh tích đại thể của nhóm gà được tiêm vacxin Navet-vifluvac gồm phổi bị phù, sung huyết và xuất huyết; nhóm gà được tiêm vacxin Re-5 ngoài bệnh tích phổi bị phù, sung huyết và xuất huyết còn có biểu hiện bệnh tích xuất huyết ở cơ đùi, cơ vùng cổ, ruột và gan; nhóm gà được tiêm vacxin Re-6 bị phổi phù và xuất huyết thành đám; nhóm gà đối chứng có bệnh tích điển hình của gà bị bệnh CGC. Bệnh tích vi thể ở gà lô đối chứng ở mức độ nặng và điển hình cho bệnh CGC. Như vậy, gà không được tiêm vắc xin, sau khi được CCĐ với virus CGC A/H5N1 cường độc đã có biểu hiện bệnh tích nặng và điển hình hơn so với gà được tiêm phòng vacxin trước khi CCĐ với cùng một virus.

Sử dụng đất nông nghiệp có vai trò quan trọng trong việc tạo ra sản phẩm nông nghiệp và sản phẩm nông nghiệp hàng hoá. Những năm gần đây, sử dụng đất nông nghiệp của vùng phía Nam Thủ đô Viêng Chăn đã có sự chuyển đổi mạnh mẽ theohướng hiệu quả ngày càng cao. Mục tiêu nghiên cứu là chỉ ra được các kiểu sử dụng đất hiệu quả làm cơ sở cho định hướng sử dụng đất nông nghiệp trong tương lai của địa phương. Nghiên cứu sử dụng một số phương pháp chính như: Phương pháp điều tra, thuthập số liệu thứ cấp và sơ cấp, các phương pháp phân tích thống kê để đánh giá tình hình sử dụng và hiệu quả sử dụng đất sản xuất nông nghiệp. Kết quả nghiên cứu cho thấy, toàn vùng phía Nam Thủ đô Viêng Chăn có 5 loại sử dụng đất (LUT) với 15 kiểu sử dụng đất. Một số kiểu sử dụng đất cho hiệu quả cao, như: các kiểu lúa - rau và chuyên rau. Một số kiểu sử dụng đất cho hiệu quả kinh tế cao nhưng lại ảnh hưởng đến môi trường do sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, trồng độc canh không trồng xen, luân canh với cây họ đậu để cải tạo đất và bón phân không cân đối giữa phân vô cơ và phân hữu cơ như kiểu sử dụng đất trồng rau. Như vậy, kết quả đánh giá hiệu quả là cơ sở cho việc định hướng sử dụng đất nông nghiệp hiệu quả trong tương lai của địa phương.

Cây quyết định là một công cụ mạnh và hiệu quả trong việc phân lớp và dự báo. Phương pháp đánh giá theo cây quyết định bổ sung căn cứ định lượng cho phân cấp thích hợp. Nghiên cứu phân tích dữ liệu điều tra theo mô hình cây quyết định rút ra những tổ hợp các yếu tố theo năng suất trung bình của cây trồng. Dựa vào năng suất để đánh giá mức độ thích hợp cho từng tổ hợp yếu tố ảnh hưởng. Mô hình hồi quy cây quyết định được thực hiện với: Biến mục tiêu là năng suất (tấn/ha), các biến dự báo là: Loại đất, độ dày tầng đất, độ dốc và thành phần cơ giới. Nghiên cứu áp dụng trên địa bàn huyện Dầu Tiếng, tỉnh Bình Dương cho cây cao su. Kết quả nghiên cứu cho thấy mức độ giải thích các biến dự báo là 97,58%. Cấp thích hợp trung bình chiếm 60.850,65 ha, cấp thích hợp kém chiếm 6.332,97 ha.

Phân lớp dữ liệu là phương pháp phổ biến được sử dụng để tìm kiếm các tri thức tiềm ẩn từ cơ sở dữ liệu lớn. Trong số nhiều mô hình phân lớp dữ liệu, các mô hình Rừng ngẫu nhiên và SVM nổi lên là những công cụ phân lớp rất hiệu quả với dữ liệu có số chiều cao. Hiện nay, có nhiều phiên bản của Rừng ngẫu nhiên đã được đề xuất. Tuy nhiên, khi phân tích dữ liệu gene cỡ hàng nghìn đặc trưng, các phương pháp dựa trên mô hình Rừng ngẫu nhiên và SVM vẫn hạn chế. Lý do là dữ liệu gene chứa rất nhiều nhiễu. Chính vì vậy, kết hợp phương pháp trích chọn đặc trưng với các thuật toán phân lớp dữ liệu sẽ cho kết quả cao hơn. Phương pháp lựa chọn đặc trưng của GRF dựa trên RF được đề xuất bởi Deng và Runger được đánh giá là phương pháp trích chọn đặc trưng cho độ chính xác cạnh tranh so với GRRF, RRF, varSelRF, LASSO. Bài báo này, chúng tôi tóm tắt các thuật toán phân lớp dữ liệu dựa trên mô hình Rừng ngẫu nhiên, SVM và đánh giá hiệu quả phân lớp dữ liệu chiều cao của các thuật toán này. Tiếp theo, chúng tôi kết hợp chọn đặc trưng của GRF với các bộ phân lớp RF, WSRF, RUF, SVM. 7 tập dữ liệu gene được sử dụng để đánh giá các thuật toán. Kết quả thực nghiệm cho thấy, việc kết hợp này không những làm tăng độ chính xác mà còn giảm thời gian thực hiện của các thuật toán.

Trà hoa vàng (Camellia sp.) là cây dược liệu quý chứa nhiều hợp chất có hoạt tính dược lý có khả năng chống viêm, phòng và điều trị ung thư. Trà hoa vàng cũng được sử dụng như là cây cảnh do hoa có màu vàng, sáng, đẹp đặc trưng. Nghiên cứu này đã xây dựng thành công quy trình nhân nhanh in vitro cây trà hoa vàng được thu thập tại huyện Ba Chẽ, tỉnh Quảng Ninh, Việt Nam. Vật liệu ban đầu tốt nhất được xác định là quả trà hoa vàng. Quả được khử trùng với dung dịch NaOCl 7% trong thời gian 30 phút sau đó được tách lấy hạt và gieo trên môi trường MS bổ sung 1 mg/l BA và 3 mg/l GA3 để hạt nảy mầm, tạo chồi. Chồi in vitro được nhân nhanh trên môi trường MS + 5 mg/l BA + 1 mg/l GA3 + 300 ml/l nước dừa + 30 g/l sucrose + 7 g/l agar cho hệ số nhân 4,7 lần/chồi, chất lượng chồi tốt. Các chồi sau đó được cấy chuyển lên môi trường 1/4 MS + 0,5 mg/l α - NAA + 2 mg/l IBA + 30 g/l sucrose + 7 g/l agar để tạo cây hoàn chỉnh với tỷ lệ ra rễ 100%. Ở giai đoạn vườn ươm, cây trà hoa vàng in vitro được trồng trên giá thể cát đạt tỷ lệ sống 93,75% sau 12 tuần ra cây. Các kết quả nghiên cứu này có thể được áp dụng cho mục đích nhân nhanh và bảo tồn giống trà hoa vàng tại Ba Chẽ - Quảng Ninh.

SMiA là một giống dâu tây cảnh với những đặc điểm nổi trội như trái hình tim, chín đỏ mọng với mùi hương đặc biệt là sự hòa quyện giữa dâu tây, hoa hồng, dứa và vị ngọt của mật ong. Nghiên cứu được tiến hành nhằm xây dựng quy trình nhân giống in vitro cây dâu tây SmiA từ vật liệu ban đầu là chồi nảy mầm từ hạt. Hệ số nhân chồi đạt cao nhất (7,8 chồi/mẫu) sau 5 tuần nuôi cấy trên môi trường MS bổ sung 0,4 mg/l BA. Môi trường thích hợp để tạo rễ cho chồi in vitro là môi trường bán lỏng MS bổ sung 0,25 mg/ α-NAA, tỷ lệ chồi tạo rễ đạt 93,33%, số rễ trung bình đạt 12,36 rễ/chồi, chiều dài rễ trung bình đạt 1,49 cm sau 4 tuần nuôi cấy. Trên giá thể đất phù sa, tỷ lệ cây sống cao, sinh trưởng tốt.Chế độ bón phân NPK kết hợp Atonik thích hợp nhất cho sự sinh trưởng và phát triển của cây dâu tây SmiA in vitro với chiều cao cây trung bình đạt 19,13 cm sau 1 tháng chăm sóc. Hoa nở sau 20 - 25 ngày hình thành nụ và quả chín sau 30 - 35 ngày.

Nghiên cứu ảnh hưởng của liều lượng phân bón cho đậu tương đông trên vùng đất phù sa tại tỉnh Thanh Hóa nhằm mục tiêu xác định công thức bón phân hợp lý để cây đậu tương sinh trưởng phát triển tốt, cho năng suất cao trong điều kiện vụ đông. Thí nghiệm được thực hiện trên hai giống đậu tương D140 và ĐVN5, bố trí theo kiểu Split - plot (theo kiểu 2 nhân tố) với 3 lần nhắc lại, tiến hành theo dõi các chỉ tiêu sinh trưởng, phát triển và năng suất. Kết quả nghiên cứu của thí nghiệm đã xác định được công thức bón phân ảnh hưởng đến chỉ số diện tích lá, khối lượng và số lượng nốt sần, khả năng tích lũy chất khô, tổng số quả trên cây và năng suất hạt của đậu tương đông. Liều lượng phân bón cho năng suất cao, thu nhập thuần lớn cho hai giống đậu tương D140 và ĐVN5 trên vùng đất phù sa tỉnh Thanh Hóa là 30 kg N + 90 kg P2O5+ 60 kg K2O/ha.

Nghiên cứu này nhằm mục tiêu phân tích thực trạng NTTS theo tiêu chuẩn VietGAP tại vùng ven biển tỉnh Nam Định. Mặc dù VietGAP cho NTTS tại Nam Định đã được triển khai từ năm 2014 tuy nhiên cho đến nay số lượng người tham gia vẫn còn rất hạn chế. Tại vùng ven biển tỉnh Nam Định, chỉ có một số ít người dân NTTS tham gia và tỷ lệ được cấp chứng nhận là rất thấp. Việc phát triển mở rộng diện tích diễn ra chậm, có ít các loại hình tổ chức kinh tế áp dụng VietGAP. Bản thân các hộ tham gia cũng chưa thực hiện tốt các nội dung của tiêu chuẩn. Mặc dù sản xuất VietGAP mang lại giá bán và sản lượng cao nhưng do chi phí đầu tư lớn nên hiệu quả vẫn còn thấp. Bên cạnh đó, NTTS VietGAP vẫn còn nhiều khó khăn và bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố. Do đó cần thiết phải thực hiện đồng bộ các giải pháp về quy hoạch; áp dụng kỹ thuật; phát triển thị trường, dịch vụ NTTS cho VietGAP.