Tập 15 Số 1 (2017)

Nghiên cứu này nhằm mục đích tái sinh cây sắn (Manihot esculenta Crantz) thông qua phôi soma từ lá chưa trưởng thành. Vật liệu được sử dụng là các mảnh lá chưa trưởng thành của các cây in vitrotừ 2-3 tuần tuổi. Phôi soma được cảm ứng tạo thành trên môi trường MS có bổ sung picloram với các nồng độ khác nhau. Kết quả nghiên cứu cho thấy, trên môi trường MS bổ sung 12 mg/l picloram, cả hai giống đều cho tỉ lệ hình thành phôi soma cao nhất. Sau 4 tuần, giống KM94 cho tỷ lệ hình thành phôi cao hơn 11,4% so với giống KM140. Tuy nhiên, khi cụm phôi được chuyển sang môi trường MS có bổ sung 0,3 mg/l BAPđể nảy mầm tạo cây con, tỷ lệ tạo cây con ở giống KM140 lại cao hơn với giống KM 94. Chồi cây được tạo ra đạt chiều dài khoảng 1,0 - 1,5 cmđược chuyển sang môi trường MS không có chất kích thích sinh trưởng cho tỷ lệ ra rễ đạt 100%, rễ sinh trưởng tốt nhất. Những cây tái sinh in vitro có bộ rễ hoàn chỉnh được trồng trong bầu giá thể trấu hun:đất cát (4:6) đạt tỷ lệ cây sống 100%. Quy trình tạo cây non hoàn chỉnh trong 16 - 18 tuần là cơ sở quan trọng cho xây dựng quy trình chuyển gene ở cây sắn.

Dòng mẹ bất dục đực tế bào chất (cytoplasmic male sterile - CMS) sử dụng trong sản suất hạt giống lúa lai F1 hệ ba dòng có nhược điểm là trỗ bông không thoát (nghẹn đòng) với mức độ từ 30-60% tùy thuộc vào từng dòng mẹ. Việc phun gibberellin (GA3) ngoại sinh là điều bắt buộc để khắc phục trình trạng này. Chọn tạo dòng mẹ lúa lai theocách tiếp cận về mặt di truyền để thay thế cho việc sử dụng GA3 là một hướng đi rất được quan tâm. Eui (elongated uppermost internode) là một đột biến gen điều khiển sự kéo dài lóng cổ bông ở giai đoạn làm đòng, thể hiện tính trạng thoát cổ bông. Nghiên cứu ứng dụng chỉ thị phân tử ADN nhằm xác định và sàng lọc cây lúa trong các dòng CMS và trong quần thể phân ly F2 và quần thể lai lại thứ nhất (BC1F1) được đề cập trong bài báo này. Kết quả đã thuđược 6 dòng CMS 12A, L1A, L2A, L3A, L4A, L5A mang gen eui. Phân tích kiểu hình và kiểu gen ở quần thể phân ly F2 và BC1F1 khẳng định tính trạng kéo dài lóng cổ bông do một gen lặn quy định và tuân theo quy luật di truyền Mendel.

Thí nghiệm trong chậu bố trí theo kiểu hoàn toàn ngẫu nhiên (CRD) với 5 lần nhắc lại được thực hiện tại nhà lưới Khoa Nông học, Học viện Nông nghiệp Việt Nam vụ mùa 2016 nhằm đánh giá đặc điểm hình thái, giải phẫu của dòng lúa DCG66. Vật liệu thí nghiệm gồm giống lúa Asominori thuộc loài phụ Japonica là thể cho, giống IR24 thuộc loài phụ Indica là thể nhận, IAS66 là dòng mang một đoạn nhiễm sắc thể được tạo ra từ tổ hợp lai IR24/Asominori ở thế hệ BC2F3, dòng lúa DCG66 được chọn lọc từ IAS66 ở thế hệ BC2F8. Ở giai đoạn trỗ, lấy ngẫu nhiên 5 cây/dòng, giống để đo các chỉ tiêu hình thái và giải phẫu ở các bộ phận: rễ, đốt gốc, đốt cổ bông và lá đòng. Ở giai đoạn chín, 5 cây/lần nhắc được lấy để đo đếm các yếu tố cấu thành năng suất và năng suất. Kết quả nghiên cứu cho thấy dòng lúa DCG66 có năng suất cá thể vượt so với IR24 là 11,5%, Asominori là 53,5% và IAS66 là 29,1% là do sự đóng góp của số hạt/bông nhiều. Đường kính lóng thân, thể tích rễ, tổng diện tích bề mặt rễ, số bó mạch lớn ở gốc, cổ bông và lá đòng của DCG66 cũng cao hơn Assominori, IR24 và IAS66. Số bó mạch lớn và nhỏ của cổ bông có tương quan chặt với các yếu tố cấu thành năng suất và năng suất cá thể ở tất cả các dòng/giống nghiên cứu.

Thí nghiệm được tiến hành trong vụ xuân năm 2014 (tháng 3- 10), bố trí tuần tự, không nhắc lại trong khu thí nghiệm đồng ruộng của khoa Nông Học nhằm tìm hiểu đặc điểm quang hợp và tích lũy chất khô về củ của 16 giống khoai sọ thu thập ở các tỉnh phía Bắc Việt Nam ở hai thời kỳ bắt đầu phân hóa củ và khi cây ngừng sinh trưởng và chuyển sang tàn lụi. Kết quả cho thấy: (1)Cường độ quang hợp (CĐQH) của thời kỳ bắt đầu phân hóa thân củ trong điều kiện vụ xuân ở miền Bắc Việt Nam có giá trị cao hơn các giai đoạn khác do điều kiện ánh sáng yếu và nhiệt độ thấp hơn cuối giai đoạn ngừng sinh trưởng và đầu giai đoạn tàn lụi, tích lũy về củ. Giá trị CĐQH không phải là yếu tố quyết định tới năng suất, có thể cần phải xem xét kết hợp với thời gian duy trì quang hợp trong ngày. (2)CĐQH ở thời kỳ đầu của phân hóa thân củ tương quan thuận nghịch rất chặt với nồng độ CO2trong gian bào (r = -0,91) trong khi đó, CĐQH thời kỳ đầu của giai đoạn tàn lụi lại tương quan dương chặt với độ nhạy khí khổng (r = 0,74) và tốc độ thoát hơi nước (r= 0,84). (3)NAR tương quan thuận chặt với CGR ở giai đoạn đầu phân hóa củ với r = 0,66, ngược lại tương quan nghịch rất chặt ở giai đoạn đầu của tàn lụi và tích lũy về củ r= -0,85. (4)Hai giống Hậu Xít- Hà Giang(G8) và Tơ Hậu- Lào Cai (G5) là hai giống cho năng suất cao nhất khi trồng ở điều kiện đồng bằng, có đặc điểm chung là: cho tốc độ tăng trưởng củ (CoGR) cao và đều xuyên suốt cả thời kỳ sinh trưởng phát triển, đặc biệt là ở giai đoạn đầu của tàn lụi vẫn cho tích lũy về củ tương đối lớn.

GHSR (Growth hormone secretagogue receptor) là một trong những gen ứng cử viên tiềm năng cho tính trạng chất lượng thịt ở gà. Nghiên cứu này tập trung phân tích mối quan hệ đa hình di truyền gen GHSR với các tính trạng chất lượng thịt của gà Tàu Vàng. Đa hình GHSR tại G656A và C3678T đã được nhận diện bằng kỹ thuật PCR/RFLP sử dụng enzyme cắt giới hạn MspI và Bsp119I. Tần số kiểu gen tại các locus A656G và C3678T tuân theo định luật cân bằng Hardy-Weinberg. Kết quả nghiên cứu cho thấy đa hình tại A656G ảnh hưởng đến hàm lượng tro của thịt ức, trong khi đó có sự liên kết giữa đa hình C3678T và vật chất khô, béo thô của thịt đùi ở gà Tàu Vàng.

Nghiên cứu được tiến hành để xác định một số đặc điểm sinh học phân tử của virus Ca rê phân lập được tại một số tỉnh phía Bắc Việt Nam. 5 chủng virus Ca rê nghiên cứu được phân lập từ các mẫu bệnh phẩm của chó mắc bệnh Ca rê thu thập từ 5 địa phương gồm Nam Định, Thái Bình, Hưng Yên, Hà Nội và Bắc Giang trong năm 2015. Tách chiết ARN tổng số, thực hiện phản ứng RT-PCR và PCR-sequence với cặp mồi (CDVff1, CDV-HS2) và (Upp1, Upp2) đặc hiệu khuếch đại gene Haemagglutinin (H) và Phosphoprotein (P) của virus. Sản phẩm phản ứng PCR-sequence được giải trình tự gene dựa trên cơ sở của phương pháp Sanger. Kết quả giải trình tự gene H và P của 5 chủng virus Ca rê nghiên cứu có độ dài lần lượt là 1824 bp và 402 bp. Mức độ tương đồng về nucleotide ở gene H và P giữa 5 chủng virus nghiên cứu đạt tỷ lệ cao lần lượt là 90,05 - 99,61% và 94,81 - 99,75%. Mức độ tương đồng về amino acid mã hóa từ gene H và P giữa 5 chủng virus nghiên cứu đạt tỷ lệ cao lần lượt là 89,38 - 99,5% và 92,47 - 100,0%. Kết quả xây dựng phả hệ chỉ ra 5 chủng virus Ca rê phân lập được nằm trong 3 nhánh phát sinh khác nhau thuộc 3 genotype lần lượt là Asia 1, Asia 2 và Classic. Nghiên cứu đã chỉ ra được các genotype gây bệnh chính đang lưu hành tại một số tỉnh phía Bắc Việt Nam, từ đó giúp ích cho việc phát triển vacxin từ các chủng virus gây bệnh Ca rê trong nước góp phần kiểm soát dịch bệnh.

Nghiên cứu nhằm đánh giá hiệu quả mô hình nuôi kết hợp giữa tôm chân trắng với cá Diêu hồng thích ứng với biến đổi khí hậu. Thí nghiệm được thực hiện ở 6 ao nuôi có diện tích từ 2.000-2.500m2trong năm 2015 và 2016 ở xã Giao Phong, huyện Giao Thủy, tỉnh Nam Định. Trong đó có 2 ao nuôi ghép giữa tôm chân trắng với cá Diêu hồng trong nước ngọt, 2 ao nuôi đơn tôm chân trắng trong nước ngọt và nước lợ. Ao nuôi kết hợp cá Diêu hồng được thả với mật độ 2 con cùng với 100 con tôm chân trắng trong 1 m2, trong một lứa cá, tôm được thả 2 đợt, ao nuôi đơn Tôm chân trắng được thả với mật độ 100 con/m2. Kết quả cho thấy mô hình nuôi ghép giữa tôm chân trắng kết hợp với cá Diêu hồng cho hiệu quả kinh tế cao hơn mô hình nuôi đơn 2,8 lần; chi phí về thuốc và hóa chất sử dụng trong mô hình nuôi kết hợp bằng 2/3 mô hình nuôi đơn và ít chịu rủi ro hơn trong vấn đề dịch bệnh. Mô hình nuôi kết hợp được xem như là mô hình đại diện cho thích ứng với biến đổi khí hậu ở địa phương.

Nghiên cứu nhằm đánh giá và lựa chọn mô hình nuôi tôm ven biển thích ứng với biến đổi khí hậu (BĐKH) tại Quỳnh Lưu, Nghệ An, góp phần phát triển bền vững nghề nuôi tôm ven biển ở đây trong điều kiện BĐKH. Các tiêu chí đánh giá tập trung vào cơ sở hạ tầng (6 tiêu chí), công nghệ và quản lý trại nuôi (7 tiêu chí), nhận thức và ứng phó với BĐKH (2 tiêu chí). Mỗi tiêu chí được đánh giá, cho điểm theo thang điểm 5 (5 = rất tốt, 4 = tốt, 3 = trung bình, 2 = kém, 1 = yếu). Kết quả đánh giá chi tiết tại một số trại nuôi tôm (TNT) cho thấy các tiêu chí thường đạt mức trung bình trở lên, trừ những tiêu chí về hệ thống cấp, thoát nước, ao chứa và vị trí của trại nuôi (TNT2). Trại nuôi tôm ven biển (TNT1, TNT6)có điểm đánh giá cao và được đề xuất như mô hình nuôi tôm ven biển thích ứng với BĐKH nhằm giới thiệu cho cộng đồng nuôi tôm trong vùng.

Dự đoán gene gây bệnh là một trong những mục tiêu quan trọng trong nghiên cứu y sinh. Hiện nay có khá nhiều phương pháp được xây dựng để dự đoán các gene liên quan đến một số bệnh cụ thể. Tuy nhiên, do mối quan hệ phức tạp giữa các gene và bệnh nên rất nhiều các gene là nguyên nhân gây ra một số bệnh di truyền hiện vẫn chưa được phát hiện ra. Bài toán phân hạng gene để tìm ra các gene bệnh là một trong bài toán được nhiều nhà khoa học quan tâm nghiên cứu. Để tìm ra một phương pháp tốt với mục tiêu là dự đoán được các gene gây bệnh với hiệu suất cao, chúng tôi đã tiến hành khảo sát một số phương pháp phân hạng gene đã có dựa trên mạng sinh học, sau đó đề xuất một phương pháp dự đoán sử dụng mô hình mạng Boolean Network. Trong mạng sinh học các khuyết tật do đột biến về gene/protein có thể gây ra một bệnh nào đó ở người. Cũng chính vì thế, những đột biến của gene/protein này có thể ảnh hưởng đến gene/protein khác thông qua cấu trúc của các mạng sinh học. Phương pháp mới sử dụng mô hình Boolean này đánh giá sự phù hợp của những gene ứng viên đối với một bệnh nào đó quan tâm bằng cách đo mức độ ảnh hưởng đột biến từ gene gây bệnh đã biết tới các gene ứng viên. Dựa trên giá trị này để sắp xếp các gene ứng viên sao cho các gene có khả năng liên quan tớibệnh được nhận thứ hạng cao hơn. Sau khi phân hạng, một nhóm nhỏ các gene với thứ hạng cao sẽ được lựa chọn để kiểm nghiệm bằng thực nghiệm để xác định có liên quan đến bệnh. Các kết quả giả lập trên một bộ dữ lieu gene - bệnh đã cho thấy rằng phương pháp đề xuất của chúng tôi tốt hơn phương pháp dựa trên giải thuật ngẫu nhiên - Random Walk Restart. Sử dụng phương pháp đề xuất, kết quả thử nghiệm đã xác định được 27 gene có liên quan đến bệnh ung thưvú.

Trong nghiên cứu này, 221 khuẩn lạc đã được phân lập từ 3 mẫu dạ cỏ bò thu nhận ở 3 vùng: Lệ Chi - Gia Lâm, Khoái Châu - Hưng Yên, Phú Xuyên - Hà Nội. Trong đó, 94 chủng xác định là Bacillus spp. được dùng để kiểm tra khả năng sinh enzyme -glucanase. Kết quả cho thấy, đa số các chủng Bacillusspp. phân lập được đều có khả năng sinh enzyme -glucanase ngoại bào, trong đó chủng PX.07 có hoạt độ enzyme cao nhất đạt 6,8 U/l. Enzyme -glucanase từ dịch nuôi cấy của chủng này được tinh sạch bằng (NH4)2SO450% nồng độ bão hòa để xác định đặc tính. Nhiệt độ và pH tối ưu của enzyme tương ứng là 60oC và pH 6. Enzyme bền trong khoảng nhiệt độ 30 - 600C và pH từ 3 -6.

Khổ qua rừng (Momordica charantia L. var. abbreviata Ser.) được biết đến như một loài thực phẩm và thảo dược quý. Trong cây khổ qua rừng có chứa nhiều hoạt chất như glycoside, saponin, alkaloid, hỗn hợp lipid, triterpen, protein và steroid. Nghiên cứu này được tiến hành nhằm xây dựng một quy trình chuyển gen đơn giản, hiệu quả và nhanh chóng để tạo rễ tóc cây khổ qua rừng nhờ chủng vikhuẩn Agrobacterium rhizogenes TR7 có chứa plasmid pPE113 mang gen e-gfp. Các yếu tố như độ tuổi của cây, vị trí xâm nhiễm đã được khảo sát. Kết quả ghi nhận cây 7 ngày tuổi với vị trí xâm nhiễm ở trụ dưới lá mầm cho tỷ lệ cảm ứng tạo rễ tóc đạt 69,66-73,33%. Sau quá trình tái sinh và sàng lọc, 30 dòng rễ giả định chuyển gen được chia thành 4 nhóm kiểu hình khác nhau với các đặc điểm như rễ trắng, sinh trưởng nhanh, phân nhánh mạnh trên môi trường MS. Tỷ lệ biểu hiện của protein e-GFP cho 4 nhóm đạt trung bình 46,7%. Kết quả PCR đã khẳng định 4 dòng rễ đại diện cho 4 nhóm kiểu hình đã được chuyển gen thành công thông qua sự hiện diện của gen rolA và sự vắng mặt của gen virD.

Cây rau cải xanh (Brassicajuncea L. Czern) thuộc họ thập tự, được sử dụng rộng rãi và chiếm vị trí quan trọng trong sản xuất rau tại các địa phương. Tuy nhiên, hạn hán có ảnh hưởng rất lớn đến quá trình sinh trưởng và phát triển của cây rau cải xanh. Nghiên cứu này được thực hiện nhằm đánh giá vai trò của polyme giữ ẩm đến sinh trưởng, phát triển và nâng cao khả năng chống chịu hạn của cây cải xanh. Giáthể bổ sung 5% polyme giữ ẩm cho tỷ lệ nảy mầm cao 91,11%; cây sinh trưởng tốt nhất (chiều cao cây đạt 21,75 cm; đường kính tán 22,09 cm; số lá 6,93 lá; chiều rộng lá 12,10 cm; chiều dài 21,17cm; diện tích lá 185,64 cm2) và năng suất cao nhất với sinh khối tươi đạt 61,41 g/cây. Khi ngừng tưới, lượng nước trong đất, trong cây giảm, đồng thời hàm lượng proline trong cây tăng tỷ lệ thuận với thời gian xử lý. Việc bổ sung vật liệu polyme giữ ẩm đã giúp cho sự mất nước chậm lại, giúp cây vẫn sinh trưởng và phát triển tốt hơn ở giá thể không bổ sung polyme. Sau 10 ngày ngừng tưới nước, hàm lượng proline tăng 93 lần ở cây trồng trên giá thể đối chứng trong khi ở giá thể bổ sung 5% polyme giữ ẩm, proline chỉ tăng 3,6 lần so với tưới nước đầy đủ.

Với 193 mẫu nghiên cứu khách hàng sử dụng sữa tươi tại Gia lâm, sử dụng phương pháp phân tích nhân tố khám phá, nhân tố khẳng định và mô hình cấu trúc tuyến tính (SEM), nghiên cứu đã xây dựng được mô hình Lòng trung thành khách hàng cho sản phẩm sữa tươi Vinamilk dựa trên bốn yếu tố: Chất lượng sản phẩm, giá cả cảm nhận, hình ảnh công ty và các chương trình khuyến mãi. Đồng thời, xác định thứ tự các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng, niềm tin và lòng trung thành khách hàng. Đối với sự hài lòng khách hàng của sản phẩm sữa tươi lần lượt là: Giá cả, chương trình khuyến mãi, chất lượng sản phẩm và hình ảnh công ty. Đối với niềm tin, thứ tự các yếu tố ảnh hưởng là: Hình ảnh công ty, chất lượng sản phẩm, chương trình khuyễn mãi và giá cả. Cả hai yếu tố niềm tin và sự hài lòng khách hàng đều ảnh hưởng đến lòng trung thành khách hàng. Để duy trì và nâng cao lòng trung thành khách hàng, Công ty cổ phần sữa Vinamilk cần nâng cao sự hài lòng và cùng cố niềm tin khách hàng thông qua việc thực hiện các giải pháp theo thứ tự ưu tiên: Duy trì và tăng cường các hoạt động xây dựng hình ảnh công ty, không ngừng nâng cao chất lượng sản phẩm, đảm bảo sự phù hợp về giá cả tương đương chất lượng sản phẩm và đối tượng khách hàng, mở rộng các chương trình khuyến mãi.

Bài viết phân tích hiệu quả kinh tế sản xuất nấm rơm (Volvariella volvacea) ngoài trời ở huyện Long Mỹ, tỉnh Hậu Giang. Tác giả đã phỏng vấn trực tiếp 180 hộ trồng nấm rơm ở 4 xã sản xuất nấm rơm nhiều nhất tại huyện Long Mỹ, tỉnh Hậu Giang từ tháng 4 - 5/2015. Số vụ trồng nấm rơm trung bình là 3,9± 2,0 vụ/năm và 59% số hộ trồng nấm rơm quanh năm. Các hộ trồng nấm rơm đã sử dụng 12% lượng rơm nhà và 88% lượng rơm mua. Số hộ thu hoạch vụ nấm rơm gần nhất vào mùa nắng (2015) và mùa mưa (2014) tương ứng là 68% và 32% số hộ phỏng vấn. Năng suất nấm rơm đạt 35 ± 10 kg/tấn rơm khô (3,5± 1,0% nguyên liệu). Chi phí sản xuất nấm rơm là 1.101 ± 682 nghìn đồng/tấn rơm (58% là chi phí không bằng tiền). Doanh thu là 1.057 ± 350 nghìn đồng/tấn rơm/vụ, thu nhập ròng là 596 ± 335 nghìn đồng/tấn rơm/vụ và lợi nhuận là -44 ± 704 nghìn đồng/tấn rơm/vụ. Khó khăn lớn nhất trong sản xuất nấm rơm ngoài trời ở huyện Long Mỹ, tỉnh Hậu Giang là phụ thuộc vào thời tiết, chất lượng meokhông tốt, thiếu vốn đầu tư, giá rơm tăng, thiếu kỹ thuật trồng nấm rơm năng suất cao và giá nấm rơm thay đổi lớn.

Có nhiều nhân tố khác nhau tác động đến năng lực cạnh tranh sản phẩm cá ngừ của Việt Nam trên thị trường quốc tế. Tiếp cận với thị trường Mỹ, trong thời gian qua chúng ta thấy rõ giá xuất khẩu đang trở thành nhân tố chủ yếu ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh sản phẩm cá ngừ của Việt nam tại thị trường tiềm năng này. Giá xuất khẩu cá ngừ của nước ta lại phụ thuộc vào biến động giá nguyên liệu cá ngừ ở trong nước, tỷ giá hối đoái và biến động giá bán ở thị trường quốc tế. Nghiên cứu này sẽ tập trung phân tích tác động của 3 yếu tố giá nội địa, giá quốc tế và tỷ giá hối đoái đến năng lực cạnh tranh mặt hàng cá ngừ xuất khẩu của Việt Nam vào thị trường Mỹ trong giai đoạn 2006 - 2015. Kết quả phân tích sẽ cho chúng ta có cái nhìn tổng quan năng lực cạnh tranh về giá của mặt hàng cá ngừ xuất khẩu Việt Nam, làm cơ sở khoa học cho các nhà quản lý trong việc hoạch định các chính sách phát triển ngành hàng cá ngừ theohướng hiệu quả và bền vững.