Tập 15 Số 11 (2017)

Thí nghiệm tiến hành nghiên cứu đặc điểm hình thái và nông sinh học của 7 mẫu giống Bìm bìm Ipomoea sp.thu thập tại Việt Nam và Trung Quốc. Kết quả thí nghiệm cho thấy, các mẫu giống có sự đa dạng về màu sắc thân, hình dạng lá, mức độ lông trên lá, mức độ xẻ thùy của lá, hình dạng và màu sắc hoa, đặc điểm đài hoa, nhị, bầu hoa, hình dạng, màu sắc quả và hạt. Kết quả phân loại loài chỉ ra rằng 7 mẫu giống Bìm bìm thuộc 3 loài khác nhau: (1) Ipomoea nil(L.) Roth (IP1, IP3, IP5, IP6); (2)Ipomoea purpurea(L.) Roth (IP4, IP7); (3)Ipomoea indica(Burm.) Merr (IP2).Liên quan đến các chỉ tiêu nông sinh học, kết quả thí nghiệm cũng cho thấy có sự sai khác có ý nghĩa trong các chỉ tiêu như diện tích lá, khối lượng chất khô, chỉ số SPAD, các chỉ tiêu về năng suất và các yếu tố cấu thành năng suất. Năng suất hạt cá thể dao động từ 11.03g (IP7) đến 19.71g (IP2).IP1 là mẫu giống có khối lượng 1000 hạt lớn nhất (46,66 g)tiếp theo là IP3 và IP6 với 46,45 g và 45,03 g, IP2 có kích thước hạt nhỏ nhất (P1000 = 32,52g).

Nghiên cứu này đánh giá đa dạng di truyền của 30 mẫu giống đậu xanh sử dụng các tính trạng số lượng liên quan đến thời gian sinh trưởng, đặc điểm sinh trưởng phát triển và 10 chỉ thị SSR. Ngoài ra, 30 mẫu giống đậu xanh được đánh giá và so sánh ở các đặc điểm nông sinh học quan trọng trên đồng ruộng trong vụ xuân và vụ hè năm 2016. Thí nghiệm bố trí theo khối ngẫu nhiên đầy đủ với 2 lần lặp lại. Kết quả cho thấy sử dụng cả tính trạng số lượng và chỉ thị đã phân nhóm 30 mẫu giống đậu xanh thành 5 và 4 nhóm tương ứng với hệ số tương đồng 0,06 - 0,31 và 0,62 - 0,91 tương ứng. Đánh giá đồng ruộng cho thấy thời gian sinh trưởng của các mẫu giống ngắn, khoảng 60 - 89 ngày. 5 mẫu giống, gồm 4249, 4476, HMB0025, 12200 và 14041 có tiềm năng sử dụng làm giống hoặc làm vật liệu trong chọn tạo giống năng suất cao.

Nghiên cứu nhằm xác định mức phân bón và mật độ trồng thích hợp cho nhân dòng bố mẹ của giống ngô nếp lai VNUA69. Thí nghiệm đánh giá ảnh hưởng của 5 mật độ trồng (57, 62, 67, 72 và 80 nghìn cây/ha) với ba mức đạm bón khác nhau (120 kg N/ha, 130 kg N/ha, 140 kg N/ha cùng với nền phân bón 80 kg P2O5 + 70 kg K2O/ha) tại Viện Nghiên cứu và Phát triển Cây trồng đến sinh trưởng, phát triển, năng suất nhân dòng bố mẹ của giống ngô nếp lai VNUA69. Các mức đạm bón và mật độ trồng khác nhau đã ảnh hưởng khác nhau đến chiều cao cây, năng suất và các yếu tố cấu thành năng suất của dòng bố D4 và dòng mẹ D6. Năng suất dòng bố D4 đạt 26,4 tạ/ha (Thu Đông 2016) và 27,6 tạ/ha (Xuân 2017); dòng mẹ D6 đạt 28,6 tạ/ha (Thu Đông 2016) và 30,3 tạ/ha (Xuân 2017). Kết quả nghiên cứu bước đầu cho thấy, mật độ trồng thích hợp cho cả hai dòng ngô là 6,7 vạn cây/ha tương ứng với mức đạm 140 kg N/ha trên nền 80 kg P2O5+ 70 kg K2O.

Nghiên cứu được thực hiện nhằm đánh giá ảnh hưởng của chế độ cho ăn khác nhau đến chất lượng nước và hiệu quả sử dụng thức ăn của cá rô phi (Oreochromis niloticus) nuôi kết hợp với rong câu (Gracilariasp.). Bốn nghiệm thức bao gồm đối chứng là cá rô phi nuôi đơn và cho ăn thức ăn viên theo nhu cầu; banghiệm thức còn lại là cá được nuôi ghép với rong câu và được cho ăn ở các mức75%, 50%và 25% lượng thức ăn của nghiệm thức đối chứng. Mỗi nghiệm thức được thực hiện với ba lần lặp lại trong hệ thống bể nuôi 80 lít, độ mặn 10‰ ở mật độ 250con/m3. Từ khối lượng ban đầu trung bình 4,65 - 4,69g/con, sau 56 ngày nuôi, tỉ lệ sống của cá thí nghiệm không bị ảnh hưởng bởi chế độ cho ăn và đạt 95 - 100%. Tốc độ tăng trưởng của cá ở nghiệm thức cho ăn 75% nhu cầukhông khác biệt thống kêso với nghiệm thức đối chứng (P > 0,05). Hệ số thức ăn giảm theo sự giảm lượng thức ăn cung cấp và chi phí thức ăn được giảm từ 24,7 - 51,8%, đồng thời hàm lượng TAN và NO2thấp hơn nhiều so với nghiệm thức đối chứng.Thành phần sinh hóa thịt cá gồmđộ ẩm,protein và tro tương tự giữa các nghiệm thức, riêng hàm lượng lipid ở nghiệm thức đối chứng cao hơn có ý nghĩathống kê (P <0,05)so với các nghiệm thức cho ăn 50% và 25% đối chứng. Kết quả cho thấy nuôi kết hợp cá rô phi với rong câu cho ăn75% lượng thức ăn đối chứng vẫn đảm bảo sự tăng trưởng của cá và giảm được chi phí thức ănđồng thời duy trì chất lượng nước tốt hơn.

Nghiên cứu được thực hiện nhằm so sánh một số chỉ tiêu hình thái và sinh học sinh sản của ốc bươu đồng (Pila polita) và ốc lác (Pila gracilis). Màu sắc vỏ của ốc bươu đồng và ốc lác có sự thay đổi qua các giai đoạn. Ở kích thước < 25 mm ốc bươu đồng có màu xanh vàng, ốc lác có màu xanh đen; ở kích thước trên 25 mmốc bươu đồng có màu xanh đen, ốc lác có màu nâu vàng. Ốc bươu đồng và ốc lác đều thể hiện mối tương quan rất rõ giữa các chỉ tiêu hình thái như chiều cao với chiều rộng vỏ, chiều cao với khối lượng tổng cộng hoặc chiều cao với khối lượng thịt. Kết quả nuôi ốc bố mẹ trong bể và theo dõi các chỉ tiêu sinh học sinh sản của hai loài ốc này cho thấy khối lượng và đường kính hạt trứng; chiều cao và khối lượng ốc giống mới nở của ốc bươu đồng đều cao hơn so với ốc lác (p < 0,05).

Circovirus đã được phát hiện ở nhiều loài động vật, trong đó có loài lợn. Hiện tại, chỉ có PCV2 được chứng minh là căn nguyên gây bệnh ở lợn. Từ năm 2015, một loài virus mới với tên gọi Porcine circovirus 3 (PCV3) đã được phát hiện ở lợn mắc hội chứng viêm da-thận và hội chứng rối loạn sinh sản. Hiện nay PCV3 đã được phát hiện ở nhiều nước chăn nuôi lợn trên thế giới. Nghiên cứu này được thực hiện nhằm phát hiện sự có mặt và lưu hành của PCV3 ở đàn lợn nuôi tại miền Bắc Việt Nam. Kết quả sàng lọc 135 mẫu thu thập ở 7 tỉnh miền Bắc trong năm 2011, 2016-2017 đã phát hiện được 6 mẫu dương tính (chiếm tỷ lệ 4,44%) ở Hà Nội và Hưng Yên. 5/6 chủng PCV3 được giải trình tự thành công có chiều dài gen ORF2 là 642 bazơ, với 39 đột biến điểm và 9 đột biến làm thay đổi amino acid được mã hóa. Kết quả xây dựng cây phát sinh chủng loại cho thấy 5 chủng PCV3 của Việt Nam thuộc về nhóm di truyền PCV3b, với 4/5 chủng được xếp chung nhóm với các chủng PCV3 có nguồn gốc từ Trung Quốc.

Giun tròn ký sinh ở cá biển không chỉ gây bệnh cho cá biển, làm giảm sản lượng cá mà một số loài giun tròn ký sinh còn có khả năng gây bệnh cho con người. Vì vậy, các kết quả nghiên cứu về khu hệ, sinh học, sinh thái các loài giun tròn ký sinh ở cá biển là tiền đề cho việc phòng chống các bệnh giun tròn ký sinh trong thủy sản và y học. Tuy nhiên, cho đến nay ở Việt Nam còn quá ít các nghiên cứu về đối tượng này, bài báo đây là dẫn liệu đầu tiên về tình hình nhiễm và thành phần loài giun tròn ký sinh của một số loài cá ở biển ven bờ tỉnh Quảng Bình. Kết quảmổ khám 240 cá thể cá thuộc 40 loài, 26 họ, 8 bộ ở vùng biển ven bờ tỉnh Quảng Bình đã phát hiện 93 cá nhiễm giun tròn với tỷ lệ nhiễm chung là 38,75% và cường độ nhiễm từ 1 - 148 giun/cá thể. Kết quả định loại giun tròn bằng phương pháp hình thái học đã xác định được 15 loài thuộc 3 bộ, 6 họ, 11 giống, bổ sung 4 loài mới cho khu hệ giun tròn ở Việt Nam và 6 loài vật chủ mới của 4 loài giun tròn. Ngoài ra, ấu trùng giun tròn thuộc họ Anisakidae có khả năng gây bệnh cho con người cũng được xác định.

Trà hoa vàng (Camellia sp.) là loài cây đa tác dụng có giá trị kinh tế cao, dùng làm đồ uống bổ dưỡng, dược liệu và trang trí cảnh quan. Bài báo này, công bố kết quả nhân giống 3 loài trà hoa vàng bằng phương pháp giâm hom. Hom được xử lý nấm bằng Benlat 0,5% trong 15 phút, tiếp tục xử lý hom với chất điều hòa sinh trưởng thực vật trong 5 phút, đánh giá kết quả sau 80 ngày. Hom của trà hoa vàng Tam Đảo được xử lý bằng hormon thực vật ABT 200 ppm, hom của 2 loài C. flava vàC. chrysantha được xử lý bởi IBA có nồng độ lần lượt là 100 ppm và 150 ppm đạt tỷ lệ sống 72,24 - 83,33%, tỷ lệ tái sinh chồi 71,33 - 83,67%, tỷ lệ ra rễ 71,67 - 80,33% và chỉ số ra rễ đạt 8,39 - 9,77. Hom ngọn và hom giữa cho cho tỷ lệ sống 75,67 - 80,33%, tỷ lệ ra rễ 73,67 - 77,33%, chỉ số ra rễ 6,23 - 6,87. Giá thể giâm hom là đất tầng mặt, trấu hun và cát với tỷ lệ 2:1:1, cho tỷ lệ sống 78,67 - 87,79%, tỷ lệ ra rễ 72,33 - 76,32%. Che sáng 50%, tỷ lệ sống đạt 87,43 - 93,33%. Nhân giống trà hoa vàng bằng phương pháp giâm hom có thể áp dụng để sản xuất cây giống phục vụ công tác bảo tồn và phát triển nguồn gen quý và đáp ứng cho thị trường nguồn giống cây dược liệu.

Nấm Sò (Pleurotusspp.)là loại nấm ăn có giá trị dinh dưỡng và dược học cao, nấm sòchứa đầy đủ các loại axit amin, trong đó có 8 loại axit amin cần thiết cho con người và một số loại polisaccarit. Kết quả đánh giá sinh trưởng, phát triển của 5chủng nấm sònuôi trồng trên rơm rạ khử trùng ở nhiệt độ 121°C trong thời gian 100 phút và rơm rạ không khử trùng (rơm rạ ủ đống 6 - 7 ngày, nhiệt độ trong đống ủ đạt 60 - 70°C) đã chọn được chủng PN1 đạt hiệu suất sinh học cao nhất. Trên nguyên liệu nuôi trồng là rơm khử trùng ở nhiệt độ 121°C, chủng nấm sò PN1 có hiệu suất sinh học cao nhất đạt 73,8%. Trên nguyên liệu nuôi trồng hỗn hợp, chủng nấm PN1 sinh trưởng tốt và cho hiệu suất sinh học cao nhất đạt 77,4% tại công thức 3 với thành phần gồm rơm rạ (84%), vỏ hạt bông (10%), cám gạo (5%) và CaCO3(1%).

Sau mùa thu hoạch hầu hết phụ phẩm từ rơm rạ, rễ cây, thân cây… được người dân đốt gây ô nhiễm môi trường. Việc sử dụng chúng làm nguồn thức ăn phong phú cho chăn nuôi là giải pháp tối ưu để giảm thiểu chất thải. Do có tỷ lệ xơ cao nên nguồn thức ăn này có tỷ lệ tiêu hóa và giá trị năng lượng thấp. Chính vì vậy, nghiên cứu này nhằm mục đích tuyển chọn các chủng vi khuẩn lactic có một số đặc tính sinh học như khả năng sinh axit lactic cao, sinh một số enzyme ngoại bào (amylase, cellulase, xylanase) và có khả năng kháng vi khuẩn gây bệnh để ứng dụng trong xử lý phế phụ phẩm nông nghiệp nói chung, nghiên cứu này bước đầu ứng dụng các chủng được tuyển chọn trong xử lý rơm làm thức ăn chăn nuôi bò. Kết quả nghiên cứu cho thấy từ 61 chủng vi khuẩn lactic đã tuyển chọn được 27 chủng có sinh axit lactic cao (200 - 263ºT) và chúng đều sinh trưởng và phát triển ở nhiệt độ (37ºC). Từ 27 chủng này, 8 chủng được xác định có khả năng sinh cả 3 enzyme ngoại bào amylase, cellulase, xylanase với đường kính vòng phân giải cơ chất đạttừ 7 - 33 (mm). Tiếp đó, từ 8 chủng sinh cả 3 enzyme ngoại bào nghiên cứu đã tìm ra được 3 chủng có khả năng kháng vi khuẩn gây bệnh cụ thể là chủng T6.2 kháng vi khuẩn gram dương Listeria monocytogenesvà 2 chủng C3.15, C3.19 kháng vi khuẩn gram âm E.coli, cả ba chủng này đều phân giải rơm nhưng chủng C3.19 có khả năng phân giải mạnh nhất.

Sự khác biệt di truyền của vật liệu ban đầu về các tính trạng là tiền đề để tạo ra nguồn biến động ở thế hệ con lai. 25 giống lay ơn được trồng tại Gia Lâm - Hà Nội vào vụ Đông Xuân 2015 - 2016 để đánh giá biến dị di truyền các tính trạng, các yếu tố tác động trực tiếp và gián tiếp đến chất lượng hoa lay ơn, từ đó định hướng chọn bố mẹ trong việc cải tiến bằng phương pháp lai. Thí nghiệm được bố trí theo khối ngẫu nhiên đầy đủ 3 lần lặp lại. Dựa vào chỉ thị hình thái, các giống lay ơn được phân thành 4 nhóm, 13 giống thuộc 2 nhóm giống II và III là những kiểu gen có chất lượng hoa cao và không bị khô đầu lá. Các tính trạng nghiên cứu đều có hệ số di truyền cao từ 79,6 - 99,7%; tiến bộ di truyền biến động từ 0,38 - 66,53%. Chiều dài lá, đường kính cành hoa có thể được cải tiến bằng điều kiện trồng. Chiều dài lá tương quan chặt với số lá, chiều dài và đường kính cành hoa.

Nghiên cứu sử dụng phương pháp phân tích nhân tố khám phá (EFA) để chỉ rõ mức độ tác động của 6 nhân tố chủ yếu: (1) Hiệu quả kinh tế rừng trồng liên kết; (2) Hỗ trợ từ tổ chức bên ngoài; (3) Thị trường sản phẩm; (4) Chính sách của Nhà nước; (5) Tác động của chính quyền địa phương và (6) Cơ chế liên kết của nhóm để phân tích sự sẵn sàng tham gia và duy trì liên kết nhóm hộ trồng rừng có chứng chỉ quản lý rừng bền vừng. Trên cơ sở đó, nghiên cứu đã đề xuất 06 giải pháp thúc đẩy và phát triển liên kết nhóm hộ: (1) Nâng cao hiệu quả kinh tế rừng trồng liên kết; (2) Phát huy sự hỗ trợ từ bên ngoài, phát triển nâng cao năng lực tự chủ của nhóm hộ trồng rừng có chứng chỉ; (3) Phát triển thị trường theo chuỗi giá trị sản phẩm gỗ có chứng chỉ Quản lý rừng bền vững; (4) Hoàn thiện hệ thống chính sách phát triển rừng trồng; (5) Nâng cao vai trò và năng lực thực thi chính sách của chính quyền địa phương và (6) Hoàn thiện và phát triển cơ chế liên kết nhóm.

Một trong những nguyên nhân dẫn đến kết quả giảm nghèo chưa bền vững là do năng lực của các cán bộ và đơn vị thực thi chính sách giảm nghèo. Năng lực thực thi chính sách giảm nghèo là khả năng hiện thực hoá thành công các mục tiêu của chính sách giảm nghèo. Năng lực thực thi chính sách giảm nghèo được hội tụ bởi ba yếu tố làkiến thức, kỹ năng vàthái độ của cán bộ trong quá trình thực thi chính sách, từ khâu lập kế hoạch, tuyên truyền, phối hợp thực hiện, duy trì, điều chỉnh và kiểm tra quá trình thực thi chính sách giảm nghèo. Dựa trên các quan điểm và các cách tiếp cận khác nhau, bài viết nhằm luận giải những vấn đề lý luận và thực tiễn về năng lực thực thi các chính sách giảm nghèo, xác lập cơ sở khoa học vững chắc cho việc nghiên cứu về nâng cao năng lực thực thi chính sách giảm nghèo, góp phần nâng cao hiệu quả thực thi và tác động giảm nghèo của chính sách.