Tập 16 Số 3 (2018)

Phương pháp lai trở lại được áp dụng để cải tiến độ ngọt cho các vật liệu ngô nếp tím và ngô nếp trắng tại Học viện Nông nghiệp Việt Nam. Nghiên cứu tiến hành lai trở lại tổ hợp ngô nếp lai với ngô ngọt đến BC2F1, sau đó tự phối 3 đời để cố định nền di truyền đến BC2F4.Việc đánh giá và chọn lọc các dòng ngô nếp ngọt thế hệ BC2F4 được tiến hành trong vụ Xuân 2017 tại Gia Lâm, Hà Nội. Số liệu kiểu hình thu thập trong thí nghiệm đồng ruộng gồm: đặc điểm sinh trưởng và phát triển, năng suất và các yếu tố cấu thành năng suất; hàm lượng anthocyanin, độ dày vỏ hạt, độ ngọt và chất lượng thử nếm. Chọn lọc dòng ưu tú dựa trên chỉ số chọn lọc mô hình cây lý tưởng với 10 tính trạng. Kết quả đã chọn được 20 dòng ưu tú làm vật liệu phát triển dòng tự phối. Phương pháp lai trở lại cải tiến độ ngọt các vật liệu sau lai tăng từ 0,3 - 4,0%. Như vậy, có thể sử dụng phương pháp lai trở lại để cải tiến độ ngọt đối với ngô nếp tại Việt Nam.

Nghiên cứu này được thực hiện nhằm cải thiện chất lượng dinh dưỡng của bã sắn bằng đường hóa và lên men đồng thời. Bã sắn tươi sau khi hòa vào nước với tỷ lệ 30% được đường hóa bằng chế phẩm đa enzyme thô (α-amylase, glucoamylase, cellulase) ở các nồng độ khác nhau (0, 2, 4, 6, 8 và 10%). Kết quả phân tích cho thấy sau 24 giờ bã sắn tươi được đường hoá bằng chế phẩm đa enzyme thô ở nồng độ 8% và 10% có lượng đường khử cao nhất trong khi hàm lượng tinh bột và xơ thô thấp nhất. Quá trình đường hóa và lên men lỏng bã sắn xảy ra đồng thời trong các bình lên men dung tích 3 lít có bổ sung 8% enzyme, 1% (NH4)2SO4và S.cerevisiae, Lactobacillus sp. vàBaciilus sp. (107 cfu/ml mỗi chủng) ở nhiệt độ phòng. Sau 48 giờ lên men, phân tích thành phần dinh dưỡng cho thấy protein thô tăng 7,3 lần, protein thực tăng 5,5 lần so với bã sắn tươi không lên men, đồng thời HCN giảm còn 20,54 mg/kg VCK, lượng axit hữu cơ tăng 5,9 lần, pH 3,7, mùi thơm, chua dịu, không có độc tố aflatoxin.

Nghiên cứu này nhằm khảo sát hoạt tính các enzyme thủy phân protein của ấu trùngvà hậu ấu trùngcua biển (Scylla paramamosain). Ấu trùng cua được cho ăn bằng thức ăn tươi sống (artemia) và thu mẫu ở các giai đoạn khác nhau từ Zoae-1 đến Cua-1. Hoạt tính của protease, trypsin, chymotrypsin và pepsin được phân tích trong quá trình phát triển của ấu trùng. Kết quả cho thấy hoạt tính enzyme protease và pepsin tăng dần (lần lượt từ 3,85 đến 19,1 U/mg protein và 1,69 đến 8,32 U/mg protein) trong tất cả các giai đoạn ấu trùng, trong khi hoạt tính trypsin và chymotrypsin từ Zoae-1 đến Zoae-5 rất thấp (0,92 - 0,99 và 1,15 -0,85 U/mg protein), có sự thay đổi lớn ở các giai đoạn Zoae-5, Megalope và Cua. Các enzyme thủy phân protein (protease, trypsin, chymotrypsin và pepsin) có hoạt tính rất thấp ở giai đoạn đầu (Zoae-1 đến Zoae-3) và tăng đáng kể từ giai đoạn Zoae-5 khi hệ thống tiêu hóa của cua phát triển hoàn chỉnh. Những kết quả này chỉ ra sự thay đổi hoạt tính các enzyme thủy phân protein trong quá trình phát triển của ấu trùng cua biển.

Ba mươi lăm con lợn rừng từ 1 - 4 tuần tuổi nghi mắc dịch tiêu chảy cấp (PED) thu nhận từ các trang trại nuôi lợn rừng thuộc tỉnh Hà Giang được sử dụng trong nghiên cứu. Kết quả chẩn đoán bằng phương pháp RT-PCR cho thấy tỷ lệ dương tính với virus PED rất cao: 74,3% mẫu ruột, hạch màng treo ruột và 54,3% mẫu phân. Triệu chứng lâm sàng chủ yếu của lợn rừng mắc PED: ủ rũ mệt mỏi, phân lỏng, tanh, màu vàng; gầy gò; nằm chồng đống, nằm trên bụng mẹ; bỏ ăn, mắt trũng sâu; uống nước nhiều; lười bú; thân nhiệt giảm và thở nhanh… với tỷ lệ tương ứng là: 100; 100; 80,8; 76,9; 69,2; 57,7 và 53,8%. Bệnh tích đại thể chủ yếu là: dạ dày; ruột non căng phồng, thành mỏng, chất chứa màu vàng, lợn cợn; hạch màng treo ruột sung huyết, xuất huyết; gan sưng, tụ máu đỏ sẫm, hạch bẹn nông sưng to; hậu môn dính bết phân màu vàng, phổi viêm, tụ huyết; lách sung huyết và túi mật căng to với tỷ lệ lần lượt là: 100; 100; 80,8; 69,2; 69,2; 69,2; 61,5 và 57,7%. Bệnh tích vi thể chủ yếu là: tế bào biểu mô ruột non thoái hóa, hoại tử, lông nhung tù đầu, ngắn lại, tăng sinh nang lypho thành ruột, thâm nhiễm tế bào viêm ở hạ niêm mạc ruột. Tế bào gan bị thoái hóa mỡ, xuất huyết kẽ thận, phổi viêm, sung huyết.

Trong nghiên cứu này, 15 chỉ thị microsatellite cho cá chim vây vàng(Trachinotusspp.) từ các nghiên cứu trước được chọn lọc để tối ưu quy trình nhằm phục vụ phân tích đa dạng di truyền. Bảy chỉ thị đơn đã được tối ưu thành công trên cá chim vây vàng vây ngắn và 4 chỉ thị được tối ưu trên cá chim vây vàng vây dài. Từ đó, ba phản ứng multiplex PCR được phát triển từ chín mồi đơn. Trong đó, lựa chọn được 02 tổ hợp cho cá chim vây vàng ngắn và 01 tổ hợp cho cá chim vây vàng dài. Quy trình phân tích đoạn với ba bộ chỉ thị microsatellite tương ứng với chín locus được xây dựng. Kết quả phân tích đoạn cho thấy 8 locus (EC-7; EC-9; EC-10; EC-17; EC-20; EC-28; TB018; TBG030) thể hiện tính đa hình với số alen dao động từ 3 - 6, riêng locus TO67 không thể hiện tính đa hình. Kết quả này có ý nghĩa khoa học trong việc nghiên cứu đa dạng di truyền cá chim vây vàng(Trachinotus spp.)

Mục đích của nghiên cứu này là đánh giá ảnh hưởng của hàm lượng đạm đến quá trình thành thục và hiệu quả sinh sản của ốc bươu đồng (Pila polita). Ốc được cho ăn 5 hàm lượng đạm khác nhau với 3 lần lặp lại cho mỗi hàm lượng đạm lần lượt là: 15% (P15); 20% (P20); 25% (P25); 30% (P30) và 35% (P35). Ốc bố mẹ có chiều cao vỏ từ 36,2 - 44,8 mm được nuôi trong bể lót bạt (kích thước 1×1×1 m) với mật độ 60 con/bể và tỷ lệ đực : cái là 1 : 1. Kết quả sau 90 ngày nuôi vỗ cho thấy, hệ số thành thục (GSI) của ốc bươu đồng ở P25 là cao nhất (13,90% ở con cái; 5,10% ở con đực), kế đến P20 (12,66%; 4,14%) và khác biệt có ý nghĩa (P < 0,05) so với P15 (8,27%; 3,59%). Ốc nuôi vỗ ở nghiệm thức P25 có tần suất sinh sản là 1,06 tổ/tuần/m2, kế tiếp P20 (0,78 tổ/tuần/m2) và nhiều hơn (P < 0,05) so với P15 (0,44 tổ/tuần/m2), P30 (0,61 tổ/tuần/m2) hay P35 (0,47 tổ/tuần/m2). Sức sinh sản của ốc bươu đồng đạt cao nhất ở P25 (206 trứng/tổ), kế đến P30 (189 trứng/tổ) và khác biệt (P < 0,05) so với P15 (124 trứng/tổ), P20 (175 trứng/tổ) và P35 (154 trứng/tổ).Kết quả nghiên cứu chứng tỏ rằng thức ăn chế biến với hàm lượng đạm 25% đã cho kết quả thành thục sinh dục và hiệu quả sinh sản của ốc bươu đồng cao hơn so với các hàm lượng đạm khác.

Vọp (Geloinasp.)thành thục được thu ở vùng U Minh Thượng, tỉnh Kiên Giang để nghiên cứu các phương pháp tác động khác nhau đến hiệu quả sinh sản trong trại sản xuất giống. Nghiên cứu được thực hiện với 3 thí nghiệm: 1) Sử dụng các loại hóa chất, 2) Sử dụng phương pháp thay đổi nhiệt độ, 3) Sử dụng hóa chất và kết hợp với thay đổi nhiệt độ. Các chỉ tiêu như: số cá thể tham gia sinh sản, tỷ lệ sinh sản, tỷ lệ sống, thời gian hiệu ứng và số lượng trứng thu được có sự khác biệt giữa các phương pháp tác động (P < 0,05). Kết quả cho thấy phương pháp hạ nhiệt kết hợp với tạo dòng chảy là phương pháp tác động có hiệu quả nhất đến sinh sản của vọp với tỷ lệ cá thể cái tham gia sinh sản đạt trên 50%, đồng thời vọp cái sinh ra trung bình 1.203.000 ± 199.983 trứng/cá thể và thời gian hiệu ứng sinh sản ngắn hơn so với các phương pháp khác.

Virus PED (PEDV) gây tiêu chảy cấp trên lợn và đặc biệt nguy hiểm đối với lợn con theo mẹ. Nghiên cứu phân lập PEDV là tiền đề tốt cho các nghiên cứu về sản xuất vắc xin hay các chế phẩm sinh học trong phòng và trị bệnh. Vì vậy việc lựa chọn được điều kiện thích hợp cho phân lập PEDV và xác định một số đặc điểm sinh học của các chủng PEDV phân lập ở Việt Nam là vô cùng cần thiết. Mẫu ruột non của lợn được chẩn đoán dương tính với PED dựa trên kỹ thuật RT-PCR và dòng tế bào Vero được sử dụng cho nghiên cứu này. Các chủng PEDV phân lập được xác định hiệu giá virus và dựng đường cong sinh trưởng. Kết quả đã phân lập thành công 13 PEDV từ 83 mẫu bệnh phẩm. Môi trường phân lập có bổ sung 10 µg/ml trypsin là thích hợp cho phân lập virus. PEDV thích ứng và gây bệnh tích tế bào bắt đầu ở đời cấy chuyển thứ 2. Bệnh tích tế bào biểu hiện rõ với các đám tế bào bị dung giải màng, nhân tế bào co cụm lại với nhau hình thành các thể hợp bào. Bệnh tích tế bào xuất hiện ở 12 giờ sau gây nhiễm và tế bào bị phá hủy hoàn toàn sau 36 - 48 giờ gây nhiễm. Hiệu giá virus ở đời đầu tiên khi xuất hiện bệnh tích tế bào đạt từ 103,4 TCID50/ml đến 105,7TCID50/ml. Sau 4 đời cấy chuyển liên tiếp hiệu giá virus có xu hướng tăng đạt từ 105,3 TCID50/ml đến 107,3TCID50/ml.

Nghiên cứu ảnh hưởng của các loại phân viên nhả chậm đến sinh trưởng, phát triển và năng suất giống ngô NK66 được tiến hành ở vụ Xuân năm 2013 và vụ Xuân năm 2014, tại huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai. Thí nghiệm gồm 5 công thức: CT1 không bón, các công thức CT2, CT3, CT4, CT5 được nén, bọc keo, dịch chiết, bọc keo và dịch chiết tương ứng 110N + 24 P2O5+ 57 K2O kg /ha, các công thức PVNC đều được bón lót bổ sung 36 P2O5/ha. Thí nghiệm được bố trí theo kiểu khối ngẫu nhiên đầy đủ (RCBD) với 3 lần nhắc lại. Diện tích mỗi ô thí nghiệm 14 m2, mật độ trồng 5,7 vạn cây/ha. Kết quả nghiên cứu cho thấy việc sử dụng phân viên nhả chậm đã có ảnh hưởng đến một số chỉ tiêu sinh trưởng, phát triển và năng suất ngô. Khi bón phân viên nhả chậm năng suất ngô đạt được dao động từ 68,03 - 79,75 tạ/ha, trong đó bón phân viên nhả chậm có bọc keo và dịch chiết cho năng suất cao nhất ở cả 2 vụ.

Lá tía tô (Perilla frutescens) và tinh dầu của nó được sử dụng để chữa bệnh trong y học cổ truyền bởi lợi ích sức khỏe của chúng. Nghiên cứu được thực hiện trên lá tía tô với hàm lượng tinh dầu 0,76% theo chất khô nhằm mục đích xác định chế độ xử lý nguyên liệu và các điều kiện công nghệ chưng cất tinh dầu thích hợp. Thời gian lưu trữ lá tía tô thích hợp nhất cho chưng cất tinh dầu trong vòng 48 h kể từ lúc thu hái và độ mịn của nguyên liệu là 2,0 < d 4,0 mm. Các điều kiện công nghệ thích hợp cho quá trình chưng cất như sau: áp suất hơi 2 atm; tỷ lệ khối lượng nguyên liệu/ thể tích thiết bị 0,40 kg/l; tốc độ chưng cất 30%; nhiệt độ nước ngưng 40°C; thời gian chưng cất 180 phút. Hiệu suất thu nhận tinh dầu đạt 95,35%. Sản phẩm tinh dầu thu được có hương tía tô đặc trưng với các thành phần chính như: perilla aldehyde (38,99%), perilla alcohol (23,71%), -zingiberene (6,22%) and β-caryophylene (5,63%), có thể được sử dụng như chất tạo hương thơm cho các sản phẩm thực phẩm và dược phẩm.