Tập 15 Số 7 (2017)

Nghiên cứu được thực hiện trên 42 chó bị bệnh viêm tử cung có mủ với mục tiêu khảo sát hàm lượng hai loại hormone estrogen và progesterone và mối liên quan giữahàm lượng hormonđến bệnh. Nghiên cứu được thực hiện theo phương pháp khảo sát tại ba địa điểm của quận Ninh Kiều, thành phố Cần Thơ. Chó bị bệnhxuất hiện các triệu chứng như bụng trương to (66,6%), chảy dịch âm hộ (57,1%), sốt (47,6%), biếng ăn (42,8%), tiểu nhiều (38,1%), uống nhiều nước (28,6%). Hàm lượng estrogen và progesterone trên nhóm chó bệnh là 12,47 ± 8,95 pg/ml và 1,98 ± 1,18 ng/ml, chó có tiền sử chích ngừa thai nhưng chưa mắc bệnh có hàm lượng estrogen và progesterone là 14,82 ± 4,53 pg/ml và 1,89 ± 0,72 ng/ml, nhóm chó trong giai đoạn nghỉ ngơi có hàm lượng estrogen là 7,96 ± 2,75 pg/ml và progesterone là 0,90 ± 0,29 ng/ml, nhóm chó 8 - 10 tuần sau sinh có hàm lượng estrogen và progesterone là 7,58 ± 2,48 pg/ml và 1,10 ± 0,54 ng/ml. Chó giống ngoại có tỷ lệ bệnh viêm tử cung có mủ (54,8%) cao hơn chó giống nội (45,2%). Chó có tiền sử chích ngừa thai có tỷ lệ mắc bệnh (61,9%) cao hơn chó không chích ngừa thai (38,1%). Tỷ lệ bệnh viêm tử cung có mủ tăng theo tuổi và chó chưa sinh sản lứa nào có tỷ lệ mắc bệnh cao nhất chiếm 59,5%.

Nghiên cứu thử nghiệm áp dụng kỹ thuật đông lạnh tinh trùng (gọi tắt là tinh) và thụ tinh nhân tạo nhằm bảo tồn và phát triển giống gà Đông Tảo. Nghiên cứu gồm 3 thí nghiệm: (i) Đánh giá chất lượng tinh gà trống Đông Tảo vào 2 mùa nóng, lạnh; (ii) So sánh hiệu quả bảo tồn đông lạnh dạng cọng rạ (1 ml; 0,25 ml) và dạng viên của tinh gà Đông Tảo; (iii) Đánh giá hiệu quả dẫn tinh bằng tinh đông lạnh. Sử dụng 6 gà trống và 48 gà mái Đông Tảo (10 - 14 tháng tuổi), kết quả cho thấy chất lượng tinh nguyên của gà Đông Tảo là khá tốt và có sự thay đổi theo mùa (mùa nóng tốt hơn mùa lạnh). Nghiên cứu đã đông lạnh thành công tinh gà Đông Tảo ở cả 2 dạng cọng rạ (0,25 ml, 1 ml) và dạng viên, trong đó, dạng cọng rạ cho kết quả tốt hơn dạng viên. Ngoài ra, cọng rạ loại 1 ml cho kết quả tốt hơn cọng rạ loại 0,25 ml (cụ thể, hoạt lực sau giải đông thấp nhất cũng đạt trên 30%, tỷ lệ tinh trùng sống trên 40% và tỷ lệ tinh trùng kỳ hình dưới 30%). Kết quả dẫn tinh cho thấy tinh cọng rạ 1 ml cho tỷ lệ trứng có phôi cao nhất(70%), gần tương đương với lô đối chứng nhảy trực tiếp.

Việc sử dụng thuốc có nguồn gốc hóa dược để điều trị bệnh viêm tử cung cho bò tuy có nhiều kết quả khả quan nhưng lại làm dấy lên lo ngại về tồn dư kháng sinh trong sản phẩm thịt và sữa bò cũng như làm tăng tính kháng kháng sinh của vi khuẩn gây bệnh. Thảo dược đang ngày càng chứng minh được vai trò quan trọng của chúng trong nền công nghiệp dược phẩm như là một giải pháp an toàn sinh học, thay thế cho các thuốc hóa học tổng hợp. Nghiên cứu này được tiến hành nhằm đánh giá khả năng ức chế vi khuẩn in vitrocủa cao khô 8 loại thảo dược (Huyền diệp, Tô mộc, Đơn đỏ, Mò hoa trắng, Sài đất, Mỏ quạ, Bồ công anh, Xuân hoa) đối với 2 chủng vi khuẩn (Staphylococcusspp. vàStreptococcusspp. ) phân lập từ dịch viêm tử cung của bò. Kết quả nghiên cứu cho thấy hiệu suất chiết xuất của bột 8 loại thảo dược sử dụng dung môi thông dụng ethanol 70% biến đổi từ 9,60% (Tô mộc) đến 14,32% (Sài đất). Ở nồng độ 100mg/ml các cao khô dịch chiết đều có khả năng ức chế vi khuẩn in vitrotốt đối với 2 loài vi khuẩn. Đối với vi khuẩn Streptococcusspp., đường kính vòng vô khuẩn biến đổi từ 11,80 mm (Mỏ quạ) đến 25,00 mm (Mò hoa trắng). Đối với vi khuẩn Staphylococcusspp. đường kính vòng vô khuẩn biến đổi từ 10,28 mm (Mỏ quạ) đến 25,30 mm (Sài đất). Nồng độ nhỏ nhất của các cao khô dịch chiết dược liệu khi pha loãng vẫn còn khả năng ức chế in vitrovi khuẩn biến đổi từ 6,25 mg/ml đến 0,20 mg/l tùy thuộc từng loại dược liệu. Sài đất và Mò hoa trắng có khả năng ức chế vi khuẩn in vitrotốt nhất, ở nồng độ 0,20 mg/ml khi bổ sung vào lỗ thạch vẫn quan sát thấy vòng vô khuẩn đối với cả 2 chủng vi khuẩn nghiên cứu.

Viêm tử cung là bệnh thường gặp ở đường sinh dục bò cái, gây thiệt hại lớn về kinh tế cho người chăn nuôi. Nghiên cứu này nhằm mục đích đánh giá thực trạng bệnh viêm tử cung bò sữa trong chăn nuôi nông hộ và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp. Bằng phương pháp điều tra, phỏng vấn trực tiếp người chăn nuôi kết hợp với các thông tin của cán bộ thú ý cơ sở,làm kháng sinh đồ theo phương pháp của Kirby - Bauer (1996),theo dõi các chỉ tiêu tỷ lệ khỏi, thời gian điều trị và khả năng sinh sản của bò sữa sau khi được điều trị lành bệnh để xác định hiệu quả điều trị. Kết quả cho thấy tỷ lệ mắc bệnh viêm tử cung ở bò sữa trong chăn nuôi nông hộ ở một số địa phương thuộc miền Bắc Việt Nam là 22,05%, trong đó ở giai đoạn sau đẻ là 63,49%, chờ phối 36,51%. Trong các thể viêm, viêmnội mạc tử cung 80,42%, viêm cơ tử cung 15,34%, viêm tương mạc tử cung 4,23%. Sử dụng kháng sinh Norfloxacin kết hợp với PGF2α để điều trị bệnh viêm tử cung ở bò sữa đem lại hiệu quả cao.

Mục đích của nghiên cứu này là đánh giá hiện trạng chăn nuôi bò sinh sản và đánh giá ảnh hưởng của bổ sung thức ăn tinh trước và sau khi sinh đến năng suất sinh sản của bò. Tổng cộng 66 hộ (xã Tây Giang, Tây Sơn, Bình Định) có chăn nuôi bò cái được tiến hành khảo sát, 255 bò cái lai Brahman sinh sản được thu thập thông tin về năng suất sinh sản, 163 bê lai từ sơ sinh đến 6 tháng tuổi được cân xác định khối lượng; 20 con bò lai Brahman được thử nghiệm về ảnh hưởng của bổ sung thức ăn cho bò mẹ trước và sau khi sinh; 15 mô hình trình diễn về ảnh hưởng của bổ sung thức ăn tinh sau khi sinh đã được thực hiện trong nôngtrại. Kết quả cho thấy, trung bình mỗi hộ nuôi 4,53 con bò, trong đó tỷ lệ bò mẹ đã đẻ, tỷ lệ bò lai trong tổng đàn lần lượt là 49,8 và 90%. Tuổi bán bê ở các nông hộ chủ yếu dưới 12 tháng tuổi (80%). Phương thức chăn nuôi bò sinh sản là chăn thả có bổ sung tại chuồng và nuôi nhốt hoàn toàn (97%). Khoảng cách lứa đẻ của đàn bò cái còn khá dài (15,9 tháng). Nguyên nhân được xác định là thiếu hụt dinh dưỡng trong giai đoạn trước và sau khi đẻ, dẫn đến thời gian từ khi đẻ đến phối giống thành công dài (6,2 tháng). Thí nghiệm trong nông hộ về ảnh hưởng của tăng lượng thức ăn tinh từ 0,25%LW lên 0,35%LW giai đoạn trước khi đẻ 2 tháng và tăng từ 0,35%LW lên 0,5%LW ở giai đoạn sau khi đẻ đã cải thiện thể trạng bò mẹ; tăng lượng thức ăn tinh giai đoạn sau khi đẻ đã làm rút ngắn thời gian từ sau khi đẻ đến phối giống thành công, giảm từ 212 ngày xuống còn 176 ngày (P < 0,05). Kết quả theo dõi trên 15 hộ (15 bò - bê) mô hình trình diễn về bổ sung thức ăn tinh cho bò mẹ sau khi đẻ đến 3 tháng đã làm rút ngắn khoảng cách lứa đẻ từ 465 ngày xuống 395 ngày.

Nghiên cứu được tiến hành nhằm đánh giá khả năng sinh sản của hai loại dê cái Cỏ và dê cái lai (Bách Thảo x Cỏ) (BT x Cỏ) trong ba mô hình nuôi ghép phối là Cỏ x Cỏ, BT x Cỏ và BoerBo)x (BT x Cỏ) nuôi tại huyện Nho Quan, tỉnh Ninh Bình. Kết quả cho thấy năm chỉ tiêu tuổi phối giống lần đầu, khối lượng phối giống lần đầu, thời gian động dục lại sau đẻ, khoảng cách lứa đẻ và số con sinh ra trong một lứa ở dê cái Cỏ đều thấp và ngắn hơn so với dê cái lai (BT x Cỏ). 49,15 - 50,00% dê cái Cỏ đẻ 2 con/lứa trong khi 52,43% dê cái lai (BT x Cỏ) sinh đôi. Tỷ lệ đẻ sinh ba cũng có xu hướng như vậy. Dê đẻ càng nhiều thì khối lượng sơ sinh càng giảm và dê đực luôn nặng cân hơn dê cái. Tuy tỷ lệ nuôi sống của dê con đến cai sữa lại thấp hơn ở tổ hợp lai Bo x (BT x Cỏ) nhưng dê cái lai (BT x Cỏ) vẫn có năng suất sinh sản tốt hơn dê cái Cỏ.

Kết quả khảo sát tình hình mắc bệnh viêm bú ở bò sữa, đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến tỷ lệ mắc bệnh và thử nghiệm phác đồ điều trị trên đàn bò nuôi tại Xí nghiệp chăn nuôi bò sữa Phù Đổng, Gia Lâm - Hà Nội. Kết quả kiểm tra bằng các phương pháp lâm sàng và phi lâm sàng cho thấy tỷ lệ viêm vú lâm sàng trung bình thấp hơn so với viêm vú thể ẩn (10,43% và 25,36% California Mastitis Test - CMT). Qua đánh giá thời gian làm mất màu của Xanh Methylen cho thấy 90% mẫu sữa có thể đưa vào sử dụng trong vòng 24 - 48 tiếng. Tỷ lệ mẫu sữa làm mất màu thuốc thử trong vòng 30 phút là 3,33%. Tại các giai đoạn khai thác khác nhau thì khả năng mắc bệnh viêm vú là khác nhau. Tỷ lệ mắc bệnh cao nhất ở tháng đầu lấy sữa, sau đó giảm dần đến tháng khai thác thứ 4; từ tháng thứ 6 trở đi cho tới giai đoạn cạn sữa, tỷ lệ bò mắc bệnh viêm vú lại có xu hướng tăng lên. Lứa tuổi khai thác cũng ảnh hưởng đến tỷ lệ mắc bệnh, bò càng già thì khả năng mắc bệnh càng tăng lên. Giống bò có tỷ lệ máu ngoại cao thì tỷ lệ mắc viêm vú cao hơn. Điều trị thử nghiệm bằng Neomycin/Amoxicillin kết hợp với bơm rửa bên trong bầu vú, hộ lý và chăm sóc hợp lý cho hiệu quả điều trị tương đối cao.

Viêm tử cung là bệnh thường gặp ở chó làm ảnh hưởng đến chức năng sinh sản và nếu không phát hiện điều trị kịp thời có thể gây chết với tỷ lệ cao. Chó bị viêm tử cung thường biểu hiện các triệu chứng lâm sàng như bụng chướng to, uống nước nhiều và chảy dịch ở cơ quan sinh dục. Trong nghiên cứu này, chúng tôi tiến hành đánh giá các chỉ tiêu huyết học, chỉ tiêu sinh hóa của chó khỏe mạnh và chó bị viêm tử cung nhằm phục vụ cho mục đích chẩn đoán bệnh. Tiến hành chia hai lô thí nghiệm: lô thí nghiệm 1 (lô theo dõi đối chứng) gồm 10 chó khỏe mạnh không mắc các bệnh nội khoa, truyền nhiễm, bệnh ký sinh trùng và các bệnh sản khoa; lô thí nghiệm 2 (lô theo dõi) gồm 10 chó mắc bệnh viêm tử cung. Kết quả cho thấy so với chó khoẻ thì các chỉ tiêu ở chó bệnh gồm hệ hồng cầu (số lượng, huyết sắc tố, thể tích) giảm, số lượng bạch cầu (bạch cầu trung tính, lymphocyte và monocyte) tăng. Ngoài ra, theo dõi các chỉ tiêu men gan gồm GOT và GPT, cả hai chỉ tiêu này đều không thay đổi giữa chó khỏe và chó mắc bệnh viêm tử cung. Tuy nhiên, các chỉ tiêu về thận gồm urea và creatine có chỉ số tăng.

Nghiên cứu được tiến hành trên 365trâu cái trong độ tuổi sinh sản tại sản tại bốn tỉnh Hà Nội, Lào Cai, Hưng Yên và Hải Dương. Các quả cho thấy, tỷ lệ mắc bệnh đường sinh dục ở trâu cái là 26,84% (một tỷ lệ khá cao). Tỷ lệ này ở các địa phươngkhác nhausai kháccó ý nghĩa thống kê (P < 0,05). Trong số trâu cái mắc bệnh ở đường sinh dục, tỷ lệ bệnh ở buồng trứng là cao nhất 46,94%,tiếp tới là bệnh ở tử cung 40,82%, bệnh ở bộ phận âm đạo - tiền đình chiếm tỷ lệ thấp nhất 12,24%. Trong các thể bệnh ở tử cung, bệnh viêm nội mạc tử cung xuất hiện nhiềunhất 77,50%, viêm cơ tử cung 17,50%, rất ít trâu cái mắc thể bệnh viêm tương mạc tử cung 2,50%. Trong các thể bệnh ở buồng trứng, bệnh buồng trứng không hoạt động là chủ yếu47,82%, tiếp tới là bệnh thể vàng tồn lưu 39,14% và ítnhất là bệnh u nang buồng trứng 13,04%. Bệnh viêm tử cung ở trâu cái điều trị có kết quả cao bằngliệupháp: Dùng Lutalyze tiêm dưới da 2ml (25mg), tiêm 1 lần;thụt vào tử cung 500 ml dung dịch Lugol 0,1%và bơm vào tử cung ngày một lầnCephachlor 5 mg/kg thể trọng pha với 100 ml nước cất; kết hợp điều trị toàn thân bằng ADE, B. complex.

Tháng 12/2015 đến 12/2016, lần đầu tiên 1.117 phôi bò sữa đông lạnh phân ly giới tính được nhập khẩu vào nước ta. Số phôi này được Tập đoàn TH True milk kết hợp với Công ty Sexing technology chuyển cấy cho đàn bò tơ 13 - 16 tháng tuổi tại trại bò sữa Nghĩa Đàn, Nghệ An. 2.143 bò tơ được kích thích động dục bằng PGF2α. 1.661/2.143 = 77,5% bò động dục, trong đó có 1.035/1.637= 63,2% bò có thể vàng đạt tiêu chuẩn nhận phôi. 1.051 phôi bò phân ly giới tính được cấy chuyển cho 1.051 bò nhận phôi (1.035 bò động dục do tiêm PGF2α và 16 bò động dục tự nhiên).Sau 35 ngày cấy phôi (Phôi đạt 42 ngày tuổi), xác định đậu thai bằng siêu âm kết hợp khám qua trực tràng, 488/1.051= 46,4% bò đậu thai. Tỷ lệ đậu thai phụ thuộc vào: Thời vụ cấy chuyển, trang trại chăn nuôi, chất lượng, vị trí thể vàng của bò nhận và tay nghề kỹ thuật viên. Tỷ lệ đậu thai cao nhất đạt 52,6%, thấp nhất đạt 40,9%. Trong quá trình mang thai, 10% bò mang thai bị sảy, đẻ non; 5% bê chết sau khi đẻ. Số bò chửa còn lại đẻ 203 bê bình thường trong đó có 195 bê cái, chiếm trên 96,05% và 8 bê bê đực, chiếm 3,95%.

Sinh sản trên động vật bậc cao là việc tạo ra thế hệ mới thông qua quá trình thụ tinh giữa trứng và tinh trùng đã chín. Ngày nay, với sự phát triển của công nghệ sinh học sinh sản hiện đại, nhiều kỹ thuật tiến tiến đã được áp dụng và có thể tạo ra thế hệ mới từ tế bào sinh dưỡng, tế bào gốc, hoặc từ trứng và tinh trùng chưa trưởng thành. Trong báo cáo này, chúng tôi sẽ trình bày những tiến bộ trong sinh sản mà chúng tôi đã nghiên cứu trong 20 năm qua; (1) Phương pháp thụ tinh bằng vi tiêm tinh trùng vào trứng (ICSI) và ứng dụng của phương pháp này vào điều trị vô sinh hoặc tạo ra động vật chuyển gen.(2) Phương pháp thụ tinh bằng tiền tinh trùng thông qua kính hiển vi (round spermatid injection) và ứng dụng trong điều trị vô sinh không có tinh trùng. (3) Phương pháp tạo ra thế hệ mới bằng tế bào sinh dưỡng (somatic nuclear transfer), hay còn gọi là nhân bản vô tính động vật (cloning animals). (4) Phương pháp tạo thế hệ mới bằng tế bào gốc kết hợp với phôi tứ bội thông qua kỹ thuật chuyển tế bào gốc vào phôi nang tứ bội. Bên cạnh đó chúng tôi cũng sẽ trình bày những ứng dụng của sự kết hợp các phương pháp sinh sản hiện đại trên trong y học và nông nghiệp.

Thỏ là vật nuôi rất phù hợp với việc phát triển chăn nuôi phục vụ chương trình xóa đói giảm nghèo và phát triển nông nghiệp bền vững. Hiện nay, việc phát triển chăn nuôi thỏ theo phương thức sinh sản công nghiệp đang là vấn đề được nhiều cơ sở sản xuất quan tâm. Trong bài báo này chúng tôi xin giới thiệu một số kết quả nghiên cứu bước đầu về gây động dục nhân tạo; thu, bảo quản tinh; kết hợp gây động dục đồng loạt và thụ tinh nhân tạo để chủ động điều khiển lứa đẻ trên giống thỏ New Zealand nuôi tại Việt Nam. Kết quả thu được cho thấy có thể sử dụng PMSG và hCG và môi trường TCG sản xuất tại Việt Nam để tăng tỷ lệ thỏ chửa và số con/lứa so với việc sinh sản bằng phương pháp phối giống trực tiếp trên thỏ động dục tự nhiên.

Sự gia tăng dân số thế giới và nhu cầu tiêu thụ thịt, sữa trong những thập niên tới đây đang đặt ra thách thức thúc đẩy chăn nuôi công nghiệp ở các nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam. Trong bài này chúng tôi sẽ trình bày tóm tắt xu thế ứng dụng các công nghệ sinh học sinh sản để phát triển chăn nuôi công nghiệp trong thế kỷ 21; hiện trạng nghiên cứu và ứng dụng các công nghệ cấy phôi gây rụng trứng nhiều và thụ tinh nhân tạo, cấy phôi thụ tinh ống nghiệm và xác định giới tính, đông lạnh tế bào, đông lạnh phôi và nhân bản vô tính đã được thực hiện trên động vật nuôi và động vật hoang dã ở Việt Nam. Thông qua việc đánh giá và phân tích các hạn chế về ứng dụng công nghệ trong điều kiện thị trường chăn nuôi và tiêu thụ nhỏ lẻ, chưa tiêu chuẩn hóa, các tác giả đề cập các giải pháp cần thiết để triển khai ứng dụng công nghệ trong giai đoạn phát triển chăn nuôi công nghiệp.