Tập 12 Số 1 (2014)

Giống lúa lai hai dòng mới TH8-3 (T7S-8/R3) được công nhận sản xuất thử năm 2010 là giống cảm ôn có thời gian sinh trưởng (TGST)ngắn, năng suất cao (60-80 tạ/ha), chống đổ khá, chất lượng gạo ngon. Tuy nhiên,dòng mẹ có độ thuần chưa cao và chưa ổn định về ngưỡng nhiệt độ chuyển đổi tính dục nênsản xuất hạt lai F1 còn bị hạn chế về năng suất và chất lượng. Để khắc phục vấn đề này, nhóm tác giả đã tiến hành bố trí các thí nghiệm trong 4 vụ liên tiếp để làm thuần dòng bố mẹ, sàng lọc trong phytotron để duy trì dòng mẹ có ngưỡng nhiệt độ chuyển đổi tính dục ≤ 240C, đồng thời duy trì hiệu ứng ưu thế lai của cặp T7S-8/R3. Sau khi làm thuần bố mẹ,nghiên cứuđã tìm thời vụ và xác định một số biện pháp kỹ thuật thích hợp để nâng cao năng suất nhân dòng và sản xuất hạt lai F1. Các kết quả nghiên cứu có thể làm cơ sở để hoàn thiện qui trình sản xuất dòng bố mẹ và hạt lai F1 đạt năng suất cao, chất lượng tốt đáp ứng các tiêu chí qui định trong Qui chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng hạt giống lúa lai hai dòng (QCVN 01-51: 2011/BNNPTNT) và nâng cao hiệu quả sản xuất hạt giống lúa lai F1.

Mô hình này được tiến hành tại xã Phố Cáo (huyện Đồng Văn) và xã Thượng Phùng (huyện Mèo Vạc) với 3 giống cải dầu: Agamax (Cộng hòa Liên bang Đức), Hyola 432 (Úc) và giống địa phương (ĐC) trên đất lúa 1 vụ. Thời điểm gieo trồng là vụ đông xuân 2012 - 2013. Qua kết quả xây dựng mô hình có thể xác nhận hai giống cải dầu nhập nội thích nghi với điều kiện khí hậu thổ nhưỡng cho năng suất cao (1.820 - 1.900 kg/ha), chất lượng tốt với hàm lượng dầu của giống Agamax và Hyola 432 đạt 43,6% và 41,3% so với các giống địa phương. Kết quả xây dựng mô hình có thể áp dụng để triển khai đưa vào cơ cấu cây trồng vụ đông tại Hà Giang.

Nghiên cứu được tiến hành trên cơ sở nguồn dữ liệu giống của Xí nghiệp Chăn nuôi Đồng Hiệp, Hải Phòng và Trung tâm Giống lợn chất lượng cao, Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội nhằm ước tính hệ số di truyền tính trạng sinh trưởng của lợn Piétrain kháng stress nhập từ Bỉ. Dung lượng mẫu đối với khối lượng sơ sinh, cai sữa, 60 ngày, 7,5 tháng tuổi; tăng khối lượng trung bình hàng ngày và tỷ lệ nạc lần lượt là 2093, 1380, 895, 494, 338 và 470. Hai phần mềm Harvey và MTDFREML được sử dụng để ước tính hệ số di truyền của từng tính trạng nêu trên. Kết quả cho thấy: lợn Piétrain kháng stress đạt tỷ lệ nạc cao (64,12%), tuy nhiên do chưa được đầu tư chọn lọc thích đáng nên tăng trọng trung bình hàng ngày còn thấp (489,54 g/ngày). Hệ số di truyền của các tính trạng khối lượng sơ sinh, cai sữa, 60 ngày, 7,5 tháng tuổi, tăng khối lượng trung bình hàng ngày và tỷ lệ nạc tương ứng: 0,13; 0,12; 0,25; 0,23; 0,31 và 0,19. Các giá trị này tương đương với nhiều tài liệu đã công bố ngoại trừ hệ số di truyền về tỷ lệ nạc là tương đối thấp.

Nghiên cứu được thực hiện trong quá trình theo dõi 100 Ba ba gai(Tryonyx cartilagineus)bố mẹ có kích cỡ > 3kg/con. Ba ba trên 30 tháng tuổi được ghép với tỷ lệ đực: cái là 30:70. Nghiên cứu được thực hiện trong 2 năm 2012-2013 tại Bản Bó, Thành Phố Sơn La. Kết quả thu được 1932 quả trứng với 1207 Ba ba con, tỷ lệ thụ tinh đạt 68,33-87,14% và tỷ lệ nở đạt 65,24-79,92%. Qua quá trình theo dõi cho thấy Ba ba gaithường đẻ vào tháng 4-7 hàng năm, mỗi Ba ba cái đẻ 1-2 lứa/năm. Số trứng đẻ ra từ 1-22 quả/ổ, số trứng ở lần đẻ chính cao hơn số trứng đẻ tái phát, số trứng Ba ba mẹ đẻ ra trong năm thứ 2 cao hơn trong năm đầu. Chưa có sự sai khác về tỷ lệ ấp nở giữa 2 lần trong năm.

Nghiên cứu được thực hiện trên3 nghiệm thức (10, 20, 30 con/l) với mục tiêu tìm ra mật độ ương thích hợp cho ấu trùng cá song chuột (Cromileptes altivelis)giai đoạn từ cá bột lên cá hương. Ấu trùng cá được ương ở mật độ 10 và 20 con/l đạt tốc độ sinh trưởng đặc trưng (0,063 và 0,0625%/ngày) cao hơn so với ương ở mật độ 30 con/l (0,0563%/ngày; P<0,05). Tương tự, cá được ương ở mật độ 10 và 20 con/l đạt chiều dài cuối (34,45 và 33,33mm) cao hơn đáng kể ở mật độ 30 con/l (25,23mm; P<0,05). Tỷ lệ sống của ấu trùng đạt được ở mật độ ương 10, 20 con/l (6,45%và 6,30%) cao hơn đáng kể so với mật độ ương 30 con/l (5,6%; P<0,05). Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng, mật độ ương thích hợp cho ấu trùng cá song chuột giai đoạn từ cá bột lên cá hương là 20 con/l nhằm đảm bảo tốc độ sinh trưởng, tỷ lệ sống và hiệu quả kinh tế.

Kết quả nghiên cứu đa dạng thành phần loài cây du nhập rừng ngập mặn ở KDTSQ Cần Giờ đã ghi nhận được 137 loài, 99 chi, 38 họ của 2 ngành thực vật bậc cao có mạch là ngành Dương xỉ (Polypodiophyta) và ngành Ngọc lan (Magnoliophyta). Trong đó, bổ sung mới 48 loài cây du nhập cho khu vực nghiên cứu. Tài nguyên thực vật có ích cũng được thống kê, với 72 loài (chiếm 52,6% tổng số loài) cây có giá trị làm thuốc, 15 loài (chiếm 10,9%) cây làm thực phẩm, 6 loài (chiếm 4,4%) cây làm cảnh, 4 loài (chiếm 2,9%) cây gia dụng và 4 loài (chiếm 2,9%) cây cho gỗ. Dạng sống của thực vật du nhập KDTSQ Cần Giờ [9] được chia làm 5 nhóm chính là cây thân thảo, cây bụi, cây gỗ nhỏ, cây gỗ lớn và dây leo.

Nghiên cứu được tiến hành nhằm đánh giá biến động sử dụng/lớp phủ huyện Tiên Yên giai đoạn 2000-2010 từ dữ liệu ảnh vệ tinh SPOT thu thập ở 3 thời điểm năm 2000, 2005, 2010. Ảnh được phân loại bằng phương pháp hướng đối tượng trên cơ sở kết quả phân tách ảnh bằng phần mềm eCognition. Phân loại ảnh theo thuật toán xác suất cực đại dựa vào mẫu thu thập được bằng máy GPS cầm tay với 9 loại hình sử dụng đất. Độ chính xác phân loại ảnh vệ tinh SPOT năm 2000, 2005, 2010 đạt tương ứng là 82,74%; 80,97%; 89,33%. Sử dụng phần mềm Arc GIS 10.0 thành lập bản đồ sử dụng đất/lớp phủ, bản đồ biến động và đánh giá biến động sử dụng đất khu vực nghiên cứu. Trong vòng 10 năm từ 2000 -2010, diện tích đất rừng huyện Tiên Yên tăng 3916,91ha, rừng ngập mặn tăng 1720,57ha, đất nương rẫy, cây bụi giảm 4200,16ha. Nguyên nhân chính dẫn tới diện tích đất rừng tăng là do người dân đã nhận thức được lợi ích kinh tế do rừng mang lại, đồng thời được sự hỗ trợ từ các chương trình, dự án của các tổ chức trong và ngoài nước.

Bài báo đánh giá hiện trạngmôi trường huyện Tiên Yênthông quamột số yếu tố, chỉ tiêu môi trường và đưa ra các định hướng lâu dài. Kết quả cho thấy: Chất lượng không khí khu vực nông thôn, miền núi, khu đô thị, dân cư, tuyến giao thông đều đạt QCVN 05:2009/BTNM, có 3/7 mẫu không khí có tiếng ồn vượt qua QCVN 26:2010/BTNMT; Nước mặt và nước ngầm chưa bị ô nhiễm, một số mẫu nước mặt có dấu hiệu ô nhiễm TSS và BOD5;Nước thải từ các cơ sở sản xuất chưa đạt QCVN; Rác thải sinh hoạt vẫn chưa được phân loại tại nguồn thải, tỷ lệ thu gom xử lý mới đạt 75%; Chất lượng môi trường đất tốt, nhưng xói mòn đất xảy ra ở độ dốc 15-250và trên 250dưới các đất trồng cây hàng năm và rừng trồng gần sông Tiên Yên. Nhiệt độ và lượng mưa trong giai đoạn 2000-2012 có nhiều thay đổi so với trung bình nhiều năm của thời kỳ cơ sở (1980-1999); (1986-1999): 8/13 năm có nhiệt độ tăng cao hơn, 11/13 năm có tổng lượng mưa thấp hơn. Rừng có độ che phủ cao (52,3%), khá đa dạng sinh học về loài (thực vật và động vật) và đa dạng về hệ sinh thái thủy vực. Tuy nhiên cần quản lý tốt hiện trạng, ngăn chặn đốt rừng trồng keo, khai thác gỗ, động vật quý hiếm,… và nâng cao độ che phủ rừng, bảo vệ đa dạng sinh học.

Trái “Sim” là loại trái mọng nước phân bố nhiều ở vùng Đông Nam Á. Trái Sim rừng có thể ăn được và chứa nhiều dược chất trị nhiều bệnh. Trái Sim chứa hàm lượng anthocyanin cao. Anthocyanin là hợp chất polyphenol có khả năng chống ôxy hóa rất tốt. Trong nghiên cứu này, Sim từ Mang Đen, Kontum được xử lý với enzyme pectinase để tối ưu hóa hiệu suất thu hồi, độ trong và hàm lượng anthocyanin. Sau khi phối chế với đường và acid, dịch Sim được vô chai và thanh trùng ở nhiệt độ và thời gian khác nhau. Quá trình trích ly dịch Sim bằng enzyme pectinase được tối ưu hóa bằng phương pháp bề mặt đáp ứng (Response surface methodology). Kết quả cho thấy rằng điều kiện trích ly tối ưu là 0,1% pectinase ở nhiệt độ 40oC trong 60 phút để có được hiệu suất thu hồi (62.93%), độ trong (T=38.3%) và hàm lượng anthocyanin (68.52 mg/L) cao nhất. Để đạt được chất lượng cao về an toàn vệ sinh và hàm lượng anthocyanin cao, sirô Sim được thanh trùng với giá trị PU858,3 = 9.18 (phút) ở điều kiện 85oC trong 4 phút.

Rượu vang sim rừng Măng Đen (vang đỏ) được lên men từ trái sim chín tím đỏ với nấm men phân lập và thuần chủng. Ảnh hưởng của dòng nấm men, nhiệt độ lên men và pH đến chất lượng rượu vang sim đã được nghiên cứu. Quá trình lên men ở nhiệt độ phòng (28±2oC) sử dụng nấm men Saccharomyces cerevisiae được phân lập, tuyển chọn từ nước thốt nốt và nước khóm so sánh với nấm men thương mại (mật số nấm men dao dộng trong khoảng 104107 tế bào/ml). Dịch lên men được điều chỉnh ở 5 mức độ pH khác nhau (3,44,2). Ảnh hưởng của nhiệt độ (20 và 28±2°C) đến quá trình lên men cũng được nghiên cứu. Các phân tích hóa học trên rượu vang thành phẩm đã được thực hiện.Dòng nấm men thuần chủng phân lập từ nước thốt nốt thể hiện khả năng sinh ethanol vượt trội so với các dòng nấm men khác (nấm men phân lập từ nước khóm và nấm thương mại) khi lên men ở nhiệt độ 28±2°C, pH 3,6 và mật số nấm men 106 tế bào/ml (với nồng độ ethanol thu được từ ​​11,85 và 12,35%v/v). Hàm lượng ethanol thu được cao hơn khi lên men ở nhiệt độ thấp. Ở 20±2°C, nấm men S. cerevisiae thể hiện khả năng lên men tốt hơn trong nước sim và nồng độ ethanol thu được tối đa (13,43% v/v). Các chỉ tiêu hóa học của rượu vang như hàm lượng methanol và SO2 đạt yêu cầu Quy chuẩn Việt Nam (QCVN 6-3 2010/BYT). Ngoài ra, hàm lượng acid tổng số, ester và aldehyde trong rượu cũng ở mức thấp.

Chế biến mứt đông là một trong các biện pháp bảo tồn chất lượng của trái cây. Hầu hết trái cây nhiệt đới có thể được chế biến và bảo quản nhằm giảm tổn thất sau thu hoạch với các hoạt động ở quy mô nhỏ. Tiềm năng của loại trái cây bổ dưỡng như mít (Artocarpus heterophyllus) vẫn chưa được khai thác triệt để. Nghiên cứu được tiến hành nhằm tìm hiểu ảnh hưởng của pectin (nồng độ 0,7-0,9%) và gum arabic (nồng độ 0,9-1,1%); áp suất chân không (450-650 mmHg) và thời gian giữ nhiệt (2,5-4 phút) đến tiến trình chế biến và chất lượng mứt đông. Sữa chua hương vị trái cây dạng khuấy và dạng lớp (FOB) được thực hiện bằng cách bổ sung mứt đông mít ở các tỷ lệ khác nhau (5-20%). Trong sản phẩm này, công nghệ chân không đã chứng minh ưu điểm vượt trội cho tiến trình chế biến để có được mứt đông mang các đặc tính lý hóa tốt về hoạt độ nước, độ Brix và độ nhớt phù hợp để bổ sung vào sữa chua. Phân tích sản phẩm cho thấy hàm lượng vitamin C của mứt khoảng 0,45 mg%, pH 3,9-4 và 53-54oBrix. Các đánh giá cảm quan thực hiện để so sánh các sản phẩm cho thấy mứt đông được chế biến ở điều kiện áp suất chân không cao cho giá trị cảm quan cao về màu sắc, độ sáng, cấu trúc và hương vị. Kết quả cũng cho thấy ứng dụng chân không trong công nghệ nấu mứt đã hạn chế sự biến đổi về màu sắc và tăng khả năng đồng nhất của sản phẩm. Đây cũng là đặc điểm được người tiêu dùng quan tâm và thỏa mãn các tính chất lý hóa của sản phẩm mứt đông bổ sung vào sữa chua trái cây. Sản phẩm đảm bảo an toàn và ổn định trong thời gian lưu trữ. Bổ sung 15% mứt đông mít vào sữa chua dạng khuấy và dạng lớp (FOB) đã cung cấp được các sản phẩm yaourt trái cây có hương thơm mạnh, vị hài hòa, cấu trúc tốt và hạn chế tình trạng tách nước trong sản phẩm theo thời gian tồn trữ.

Stevioside và Rebaudioside A là hai thành phần chính trong số các diterpene Steviol Glycoside của lá cỏ ngọt Stevia rebaudiana. Trong nghiên cứu này, hàm lượng Stevioside và Rebaudioside A trong lá khô của 4 giống cỏ ngọt trồng tại Việt Nam đã được xác định bằng sắc ký lỏng hiệu năng cao và so sánh với 1 giống cỏ ngọt Hàn Quốc. Hàm lượng Stevioside trong lá của các giống cỏ ngọt này dao động từ 2,13% đến 7,72% và Rebaudioside A thay đổi từ 2,05% đến 9,32%. Trong đó, lá cỏ ngọt S. rebaudianaS77 của Việt Nam có hàm lượng Steviol glycoside lớn nhất (11,53%), có tiềm năng là nguyên liệu để sản xuất các loại đường phục vụ công nghiệp chế biến thực phẩm. Ngoài ra, một số thành phần dinh dưỡng chính của lá cỏ ngọt S. rebaudianaS77 cũng đã được xác định, trong đó hàm lượng protein, lipit, cacbonhydrat và đường khử, tương ứng là 10,87%; 3,95%; 62,55% và 5,12%.

Nghiên cứu này đã khảo sát thành phần vi sinh vật sống và các đánh giá các đặc tính probiotic của 24 sản phẩm men tiêu hóa cho người có trên thị trường Hà Nội vào năm 2012. Theo thông tin trên nhãn, vi khuẩn trong các sản phẩm men tiêu hóa thuộc 4 chi là Bacillus, Lactobacillus, Streptococcus và Bifidobacterium, trong đó loài L. acidophiluslà vi khuẩn thường dùng nhất, với tần suất có mặt trong các sản phẩm là gần 80%. Kết quả phân lập trên đĩa thạch cho thấy 13 trong số 24 sản phẩm này có số lượng vi khuẩn sống thấp hơn so với thông tin trên nhãn và so với số lượng tiêu chuẩn. Thậm chí, không có chủng Bifidobacteriumnào được phân lập từ các sản phẩm có công bố thành phần là vi sinh vật này. Tất cả 54 chủng vi khuẩn được phân lập đều thể hiện khả năng bám dính, chịu acid dạ dày và muối mật tốt. Khả năng kháng 6 loại kháng sinh thông thường và sinh các chất ức chế 3 loài vi khuẩn gây bệnh của các chủng rất đa dạng với 59,3% số chủng kháng ít nhất một kháng sinh; 53 chủng ức chế tối thiểu một vi khuẩn gây bệnh và trong đó có 9 chủng ức chế cả 3 loại.

Nghiên cứu tập trung đánh giá ảnh hưởng của điều kiện ngâm (nhiệt độ, pH của dung dịch ngâm cũng như thời gian ngâm) và điều kiện ủ nẩy mầm (hiếu khí và yếm khí) lên hàm lượng axitγ-aminobutyric (GABA) của gạo mầm sản xuất từ 2 giống lúa IR 50404 và Jasmine 85 ở Đồng bằng sông Cửu Long. Gạo sau khi tách vỏ được ngâm trong nước ở nhiệt độ phòng (30±2oC) và theo dõi hàm ẩm cho đến khi gạođạt được độ ẩm bão hòa. Sau 6 giờ ngâm, giống IR 50404 sẽ đạt độ ẩm bão hòa là 27,1%, trong khi giống Jasmine 85 đạt độ ẩm bão hòa là 32,7%. pH thích hợp của dung dịch ngâm là 3 đối với IR 50404 và 2 đối với Jasmine 85 để hàm lượng GABA thu được cao nhất tương ứng là 70,37 mg/100 g và 78,50/100 g. Việc cho gạo sau khi ngâm nẩy mầm ở điều kiện yếm khí (hàm lượng CO2là 10%) sẽ cho ra gạo thành phẩm có hàm lượng GABA cao nhất là 88,88 mg/100 g đối với IR 50404 và 104,80 mg/ 100 g đối với Jasmine 85 sau khi ủ 30 giờ.

Rủi ro thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) có thể được giảm thiểu thông qua tập huấn dựa vào cộng đồng để giảm độc hại và tiếp xúc với thuốc BVTV. Trên phương diện này, chương trình tập huấn dựa vào cộng đồng để giảm thiểu rủi ro thuốc BVTV được thực hiện ở Việt Nam từ năm 2007. Với hai bộ số liệu của 94 hộ dùng thuốc trước và sau khi tập huấn ở 2 xã thực nghiệm và 2 xã đối chứng của Thái Bình và Hà Nội, bài viết này đã chỉ ra rằng: Chương trình tập huấn đã cải thiện được kiến thức và ứng xử của nông dân trong giảm thiểu rủi ro thuốc BVTV làm giảm cả độc hại và nguy cơ tiếp xúc với thuốc. Nông dân đã dụng thuốc trong danh mục, sử dụng nhiều thuốc sinh học, và thuốc thuộc nhóm III và IV hơn, sử dụng bảo hộ lao động và quản lý thuốc thừa sau khi phun tốt hơn so với trước khi tập huấn. Kết quả là chỉ số tác động môi trường giảm được từ 20 đến 78%.

Mục tiêu của bài viết là nhằm tìm hiểu thực trạng, từ đó đề xuất một số giải pháp quản lý hoạt động xuất khẩu lao động (XKLĐ) của các doanh nghiệp XKLĐ ở Hà Nội. Kết quả nghiên cứu cho thấy quản lý hoạt động XKLĐ của các doanh nghiệp đã có quy trình tương đối bài bản và đạt được hiệu quả nhất định. Tuy nhiên, việc thực hiện các nghiệp vụ trong quy trình còn nhiều bất cập như: chưa coi trọng công tác lập kế hoạch, tuyển chọn ồ ạt dẫn đến hiệu quả tuyển chọn không cao, đào tạo – giáo dục định hướng chưa đáp ứng được yêu cầu,… Các yếu tố chính ảnh hưởng bao gồm chất lượng đội ngũ cán bộ quản lý hoạt động XKLĐ, cung lao động xuất khẩu, chính sách pháp luật của Nhà nước. Nghiên cứu đã đề xuất được 8 nhóm giải pháp là làm tốt công tác lập kế hoạch, tăng cường hoạt động marketing phát triển thị trường, tuyển chọn lao động xuất khẩu phù hợp, nâng cao chất lượng đào tạo giáo dục định hướng, tăng cường quản lý lao động ở nước ngoài, tăng cường kiểm tra giám sát – đánh giá điều chỉnh, nâng cao chất lượng cán bộ quản lý.

Chương trình máy tính Lattice phân tích thí nghiệm thiết kế kiểu lưới ô vuông không hoàn toàn cân đối (Partially balanced lattice) được chúng tôi viết từ 1999 nhưng chưa có dịp so sánh với các kết quả của các bộ chương trình thống kê đang được dùng ở nước ta. Gần đây khi dùng thủ tục Lattice trong chương trình SAS ver 9.1 chúng tôi mới có dịp so sánh và thấy kết quả của chương trình máy tính Lattice hoàn toàn phù hợp với số liệu trong Examples 49.1 khi giới thiệu PROC LATTICE của SAS[5].

Hai chương trình máy tính Dialen2 và Dialen3 chúng tôi viết năm 1992 và hoàn chỉnh năm 1995 (phiên bản 4) được dùng để phân tích luân giao theo phương pháp Griffing cho cả bốn trường hợp 1, 2, 3, 4 bố trí nhiều khối, tại một địa điểm. Chương trình phân tích luân giao bố trí tại nhiều địa điểm cũng đã viết xong trong năm đó nhưng chưa có điều kiện so sánh với các tài liệu đã có về Diallel nên chưa công bố. Nay có tài liệu [5] để so sánh nên chúng tôi giới thiệu 2 chương trình Dialenk2 và Dialenk3 để phân tích luân giao bố trí tại nhiều địa điểm.