Tập 13 Số 1 (2015)

Lúa lai hai dòng đã và đang được nghiên cứu chọn tạo và phát triển ở Việt Nam. Đến năm 2013, có 11 giống lúa lai hai dòng được công nhận giống. Dòng mẹ của các giống lúa lai hai dòng này đều là dòng bất dục đực di truyền nhân mẫn cảm nhiệt độ (TGMS). Một số dòng TGMS trên được chúng tôi lựa chọn để đánh giá đặc điểm nông sinh học và xác định gen điều khiển tính mẫn cảm với nhiệt độ (tms). Kết quả đánh giá cho thấy các dòng TGMS có thời gian sinh trưởng trong vụ xuân biến động từ 140-163 ngày, có số lá trên thân chính từ 14-16 lá, cây thấp (62,2- 84,6cm), bông dài trung bình (19,5-25,8cm), lá đòng ngắn, trỗ nghẹn, có kiểu đẻ nhánh gọn hoặc chụm, tỷ lệ vươn vòi nhụy rất cao, thời gian nở hoa trên bông khá dài (4-10 ngày), có số hạt trên bông khác cao (168,8-208,8 hạt), khối lượng 1.000 hạt của các dòng biến động từ 19,3-26,2g. Tất cả 16 dòng TGMS hiện đang sử dụng ở Việt Nam đều mang gen tms5, duy nhất có dòng 827S đồng thời mang 2 gen là tms4và tms5.

Cây cà chua là một loại rau quan trọng và phổ biến trên thế giới cũng như Việt Nam. Để chọn tạo giống lai (F1) cho năng suất cao, chất lượng tốt bên cạnh các đánh giá về kiểu hình cần nắm được thông tin về quan hệ di truyền giữa các giống cà chua. Trong nghiên cứu này chúng tôi đã sử dụng 10 chỉ thị phân tử ADN để đánh giá đa dạng di truyền của 26 mẫu giống cà chua, kết quả thu được 5 chỉ thị cho đa hình. Từ kết quả chạy điện di sản phẩm PCR của 5 chỉ thị cho đa hình, bằng phần mềm NTSYSpc 2.1, chúng tôi đã phân 26 mẫu giống cà chua thành 5 nhóm với hệ số tương đồng 0,7. Kết quả nghiên cứu đã chỉ ra các mẫu giống có độ sai khác di truyền khá cao, chúng có ý nghĩa quan trọng trong tạo giống cà chua lai mới.Bệnh xoăn vàng lá cà chua (XVL) do phức hợp nhiều virus thuộc chi Begomovirus, họ Geminiviridaegây ra, là một trong những bệnh hại nguy hiểm nhất đối với cây cà chua ở Việt Nam. Hiện tại chưa có loại thuốc bảo vệ thực vậtnào phòng chống được bệnh này, hướng duy nhất là sử dụng gen kháng. Trong nghiên cứu này, chỉ thị phân tử ADNđược sử dụng để phát hiện gen kháng Ty1, Ty2 và Ty3. Trong tổng số 26 mẫu giống đã phát hiện được 4 dòng cà chua chứa gen Ty1, không có dòng nào chứa gen Ty2 và Ty3.

Những năm gần đây,nhu cầu chơi thú cảnh ngày càng phát triển, nhất là phong trào nuôi chó cảnh. Thêm vào đó,docó sự giao lưu văn hóa, xã hội và kinh tế nên số người nước ngoài đến học tập và làm việc ở Việt Nam mang theo chó nuôi có nguồn gốc ngoại ngày một nhiều. Sự gia tăng về số lượng đàn chó nuôilàm tăng nguy cơ xảy radịch bệnh. Trước thực trạng này, các phòng khám thú y đãtăng cường đầu tư trang thiết bị hiện đại có thểchẩn đoán nhanh, chính xác một số bệnh ở chó. Chẩn đoán bằng siêu âm cũng được ứng dụng mạnh mẽ,đặc biệt là chẩn đoán bệnh viêm tử cung ởchó. Phương pháp siêu âm cho kết quảnhanhvàchính xác hơn so với phương pháp khám lâm sàng (P<0,05). Giống chó nội có tỷ lệ mắc viêm tử cung thấp hơn giống chó nhập ngoại (P<0,05). Những chó có tuổi càng cao và ít chửa đẻ hoặc không cho chửa đẻ cónguy cơ mắc viêm tử cung cao hơn chó sinh sản bình thường. Phẫu thuật ngoại khoa thú y cắt bỏ tử cung chó bị viêm cho kết quả khỏi bệnh 88,88%,cao hơn so với phương pháp điều trị bảo tồn với65,21% (P<0,05).

Giống cá Nheo SilurusLinneaus, 1758 (họ Siluridae, bộ Siluriformes) ở nước ta trước đây có 2 loài là S. asotusLinneaus, 1758 phân bố rộng ở các tỉnh phía Bắc, Nam Trung Quốc, Bắc Lào và S. meridionalisChen, 1977 phân bố ở sông Kỳ Cùng (Lạng Sơn), Nam Trung Quốc (Quảng Đông, Quảng Tây, Tứ Xuyên vàHà Bắc). Gần đây 3 loài cá mới trong giống Silurus đãđượcphát hiện thêm vàđặt tên là: S. caobangensissp.n. thu ở sông Bằng(Cao Bằng), S. langsonensissp. n. thu ở sông Kỳ Cùng(Lạng Sơn)năm 2009-2010 và S. dakrongensissp. nthu ở sông Đakrông(Quảng Trị)năm 2012-2013. Kết quả thu được đã nâng số loài trong giống Siluriusở nước ta lên con số5. Bài viết này mô tả các loài mới, đặt tên khoa học cho loài, so sánh sự sai khác với các loài trong giống và lập khoá định loại đến loài.

Bệnh Care (Canine Distemper - CD) là bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus gây nên ở chó. Kết quả gây nhiễm chủng virus Care (CDV-768) cho 3 chó lai béc giê2 tháng tuổi với liều 106TCID50/25µl qua đường mắt, khí dung và miệng cho thấy chó có triệu chứng ủ rũ, mệt mỏi, bỏ ăn, sốt, nôn mửa, ỉa chảy, ỉa ra máu, có nốt sài trên da, sừng hóa gan bàn chân. Các bệnh tích đại thể chủ yếu ở phổi (mặt cắt phổi có dịch, phổi nhục hóa), ruột có hiện tượng sung huyết, xuất huyết, đại não bị sung huyết, hạch lympho sưng, gan thoái hóa, túi mật sưng to. Các bệnh tích vi thể bao gồm nhiều hồng cầu trong lòng phế nang, vách phế nang đứt nát, thoái hóa tế bào nhu mô, lông nhung ruột bị đứt nát, thâm nhiễm tế bào viêm ở não. Virus tập trung chủ yếu ở các cơ quan như phổi, hạch lâm ba, ruột. Các kết quả thí nghiệm cho thấy chủng virus Care (CDV-768) có độc lực và có khả năng gây bệnh cho chó.

Hầu hết các loại vacxindùng trong nuôi trồng thủy sản hiện nay là vacxin vô hoạt.Mục đích của vacxinlà nhằm tạo ra đáp ứng miễn dịch với kháng nguyên đưa vào mà có thể kéo dài thời gian bảo hộ phòng bệnh. Để đạt được điều này, vacxinvô hoạt cần bổ sung thêm chất bổ trợ - adjuvant. Nhũ dầu được xem là chất bổ trợ quan trọng đối với vacxinthủy sản.Một số nghiên cứu về vacxinthủy sản ở nước ta cũng đã sử dụng nhũ dầu làm chất bổ trợ, tuy nhiên chưa có nghiên cứu nào mô tả cơ chế tác dụng của vacxinnhũ dầu đối với cá.Nghiên cứu này sẽ đánh giá tác dụng của nhũ dầu qua những biến đổi mô học giai đoạn sớm sau tiêm vacxin. Vacxin vô hoạt nhũ dầu được tạo từ 3chủng vi khuẩn V.alginolyticus, V. parahaemolyticusvà V. harveyi(vô hoạt bằng formalin phối trộn với nhũ dầu Montanide TMISA 760 (Seppic)) sau đó tiêm cho cá giò Rachycentron canadum. Mẫu cá được thu định kỳ vào 7, 14 và 21ngày sau tiêm vacxin, cố định trong dung dịch buffer formaline (10%)để nghiên cứu mô học. Tiến hành cắt mô, nhuộm H&E để quan sát những biến đổi cấu trúc mô do vacxinnhũ dầu gây ra. Kết quả nghiên cứu cho thấy mô cơ có tích tụ nhiều giọt dầu làm tổn thương cơ học các sợi cơ nhưng chưa thấy dấu hiệu của đáp ứng miễn dịch sau 7 ngày tiêm vacxin. Dấu hiệu đáp ứng miễn dịch bắt đầu xuất hiệnrõ ở ngày thứ 14 với nhiềutế bào viêm bao quanh các giọt dầu và các u hạt -granulomabắt đầu hình thành. Mô cơ tại vị trí tiêm bị tổn thương nghiêm trọng với sự xuất hiện của nhiều loại tế bào viêm khác nhau hình thành cácu hạt rõ ràng hơnở ngày thứ 21. Nghiên cứu cho thấy vacxincó chứa nhũ dầu có khả năng gây đáp ứng miễn dịch tự nhiên nhưng đồng thời cũng gây những tác dụng phụtại vị trí tiêm vacxin ở cágiò.

Mô bệnh học là một phương pháp phát hiện ảnh hưởng của những yếu tố bất lợi và mầm bệnh gây ra trên cơ quan ký chủ. Nó được ví như một chỉ thị để phát hiện các điều kiện bất lợi trong môi trường sống của động vật thủy sản. Nghiên cứu được tiến hành trên 58 mẫu mang cá trắm cỏở giai đoạn cá hương (Ctenopharyngodon idella)nhiễm ấu trùng sán lá song chủ (Centrocestus formosanus), sán lá đơn chủ (Dactylogyrussp.) và trùng quả dưa (Ichthyophthirius multifiliis) nhằm xác định các biến đổi mô bệnh học do chúng gây ra. Các mẫu mang cá được kiểm tra triệu chứng lâm sàng, tỷ lệ và cường độ nhiễm ký sinh trùng, một phần mang được làm tiêu bản mô học để đánh giá và mô tả các biến đổi vi thể. Kết quả nghiên cứu cho thấy biến đổi mô ở mang cá do 3 loại ký sinh trùng có những đặc điểm chung là sự rối loạn tuần hoàn cục bộ và biến dạng cấu trúc mang. Tuy nhiên,mức độ tổn thương gây ra bởi các loại ký sinh trùng là khác nhau. Trong đó, mang cá nhiễm ấu trùng sán C. formosanus thể hiện nhiều tổn thương nặng nề. Các tế bào mang và tổ chức sụn tăng sinh lan tràn, tơ mang sơ cấp và thứ cấp biến dạng, mòn cụt, xuất hiện nhiều vùng xuất huyết, tụ huyết và viêm dính xung quanh tổ chức của bào nang sán. Mang cá nhiễm Dactylogyrussp. chủ yếu thể hiện sự tăng sinh, viêm dính và đứt gãy tơ mang do tác động của móc bám và chất độc tiết ra. Sự tổn thương do trùng quả dưa ở mang như tăng sinh, xuất huyết đã được ghi nhận, tuy nhiên cần có những nghiên cứu tiếp để đánh giá sát thực biến đổi mô bệnh học, đặcbiệt là giai đoạn trùng hình thành bào nang.

Nghiên cứu được tiến hành trên cơ sở dữ liệu giống của Xí nghiệp Chăn nuôi Đồng Hiệp Hải Phòng và Trung tâm Giống lợn chất lượng cao, Học viện Nông nghiệp Việt Namnhằm ước tính giá trị giống tính trạng tăng khối lượng trung bình hàng ngàycủa lợn Piétrain kháng stressvà đánh giá hiệu quả chọn lọc theo giá trị giống. Tăng khối lượng trung bìnhhàng ngày của 373cá thểđược sử dụng để ước tính giá trị giống. Giá trị giống của20lợn đựcgiốngvàtăng khối lượng trung bìnhhàng ngày của 504cá thể đời con (245đực và 259cái)sinh ra từ 20 lợn này được sử dụng để đánh giá hiệu quả chọn lọc theo giá trị giống. Phương pháp BLUPđược sử dụng để ước tính giá trị giống. Kết quả cho thấy: Lợn đực có giá trị giống cao thì năng suất đời con của chúng cũng sẽ cao. Tăng khối lượng trung bình hàng ngày đời con từ nhóm 5% đực giống đạt 551,20 g/ngày.Giá trị nàygiảm dần khitỷ lệchọn lọctăng lên 10% (546,07 g/ngày), 15% (536,94 g/ngày), 20% (530,50 g/ngày). Căn cứ giátrị giống ước tính bằng phương pháp BLUP để chọn lọc đực giống Piétrain kháng stress cótác dụng cải thiện năng suất của đời con: với các tỷ lệ chọn lợn đực giống 5, 10, 15, 20%, nâng cao được 13,25; 12,20; 10,32 và9% khả năng tăng khối lượng trung bình ở đời con.

Huyện Điện Biên nằm ở Tây Nam của tỉnh Điện Biênthuộc vùng đồi núi phía BắcViệt Nam, nơi hội tụ đầy đủ cácđiều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội và di tích lịch sử cho phát triểnmột nền kinh tế du lịch về lịch sử, văn hóa và sinh thái. Để hỗ trợ cho phát triển du lịch của vùng,việc cung cấp sản phẩm lương thực, thực phẩm tại chỗ và các sản phẩm truyền thống đặc trưng bản địa cho khách du lịch, tạo dựngcảnh quan đẹp từ sản xuất nông nghiệp nhằm nâng cao giá trị văn hóa truyền thống của vùng Điện Biên như ruộng bậc thang, sản xuất lúa ở thung lũng bồn địa Mường Thanh, các vườn cây ăn quả đặc sản,chuyên rau, hoa Ban, hoa Đào và các loại cây đặc sản dược liệu… thu hút các du khách có vai trò rất quan trọng. Nghiên cứu đã đề xuất được 4 loại hình sử dụng đất vùng lòng chảo, 10 loại hình sử dụng đất cùng đất dốc có tiềm năng phát triển du lịch.

Nghiên cứu được tiến hành nhằm tìm hiểu thực trạng công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư tại huyện Vân Đồn. Nghiên cứu đã sử dụng các phương pháp điều tra, thu thập số liệu; phương pháp so sánh và tổng hợp về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư của 2 dự án trọng điểm tại huyện Vân Đồn. Kết quả nghiên cứu cho thấy về cơ bản, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư đã thực hiện đúng tiến độ, đúng pháp luật và được đại đa số người bị thu hồi đất đồng ý. Một số tồn tại là giá bồi thường thấp hơn giá thị trường; phương án bồi thường chủ yếu bằng tiền; chưa có định hướng sử dụng các khoản tiền bồi thường, hỗ trợ. Các giải pháp đề xuất là cần thực hiện tốt công tác quản lý đất đai, đặc biệt là đăng ký biến động đất đai; đa dạng hoá phương án bồi thường; xây dựng chính sách hỗ trợ dài hạn và tạo việc làm; có hướng dẫn sử dụng các khoản tiền bồi thường, hỗ trợ một cách hiệu quả.

Cà phê là một trong những cây trồng chính trên đất đỏ ba zantỉnh Gia Lai. Tuy nhiên,phát triển cà phê tại Gia Lai hiện nay đang phải đối mặt với nhiều thách thức, trong đó có vấn đề diện tích cà phê già cỗi đang tăng nhanh. Kết quả nghiên cứu một số tính chất lý, hóa học đất ba zantái canh cà phê tỉnh Gia Lai cho thấy đất có hàm lượng sét khá cao và tăng dần theo chiều sâu phẫu diện. Giá trị trung bìnhcủadung trọng ở tầng 1 (0-20cm) là 0,84g/cm3và ở tầng 2 (21-50cm) là 0,89g/cm3. Tỷ trọng dao động từ 2,19-2,69 và hầu như không thay đổi theo chiều sâu phẫu diện. Độ xốp tại tầng 1 và 2 có giá trị trung bình tương ứng 66,53% và 64,55%. Đất phản ứng ít chua đến chua (pHKCl: 4,3-5,54). Hàm lượng chất hữu cơ, đạm tổng số trung bình đến giàu. Lân tổng số giàu và lân dễ tiêu giàu ở tầng 1, nghèo ở tầng 2. Ka litổng số và ka lidễ tiêu nghèo. Hàm lượng Ca++, Mg++trao đổi tương đối ít. Khi giá trị pHKCl≥4,72 ở tầng 1 và pHKCl≥4,69 ở tầng 2 thì không phát hiện nhôm di động trong đất.

Việc điều khiển chính xác vị trí cơ cấu trong máy nông nghiệp là nhiệm vụ quan trọng nhằm phát huy năng suất, chất lượng làm việc của thiết bị. Trên cơ sở kết quả khảo sát mô hình mô phỏng các dạng mạch nguồn của hệ thống thủy lực, bài báo đưa ra phương án kết cấu mạch nguồn cho hệ thống thủy lực điều khiển vị trí dùng trong nông nghiệp nhằm cải thiện tính chất điều khiển và phù hợp với điều kiện sản xuất tại Việt Nam.

Vật liệu có cơ tính biến thiên(Functionally Graded Materials -FGM)là loại vật liệu không đồng nhất, đẳng hướngcó tính chất cơ học thay đổi trơn, liên tục theo chiều dày của tấm. Bài báo sử dụng lý thuyết biến dạng cắt bậc cao (Higher Order Shear Deformation Theory - HSDT) để phân tích dao động riêng của tấm bằng vật liệu có cơ tính biến thiên. Mô đun đàn hồi kéo (nén) của vật liệu giả thiết biến thiên theo qui luật hàm mũ, hệ số Poisson là hằng số theo tọa độ chiều dày. Hệ phương trình cân bằng động của tấm được xác định theo nguyên lý Hamilton. Ảnh hưởng của chỉ số tỉ lệ thể tích, tỉ số các kích thước tấm đến tần số dao động riêng được khảo sát. Kết quả số được so sánh với các công bố trên các tạp chí quốc tế đã xuất bản nhằm kiểm chứng mô hình tính mà bài báo đã xây dựng.

Tóm tắt: Bài báo giới thiệu mô hình nhà máy điện gió dùng máy phát điện đồng bộ nam châm vĩnh cửu để kết nối với lưới điện. Một số vấn đề cần quan tâm là khả năng vượt qua sự cố và quá trình làm việc sau sự cố phải thỏa mãn các tiêu chuẩn kết nối lưới điện. Nhà máy điện gió dùng máy phát điện đồng bộ nam châm vĩnh cửu có khả năng cung cấp một lượng công suất phản kháng nhất định vào lưới điện tùy thuộc vào mức điện áp tức thời của điểm kết nối và nhanh chóng phục hồi nhanh chế độ làm việc bình thường. Các mô phỏng được thực hiện bởi phần mềm PSS/E.

Du lịch là một trong những lĩnh vực kinh tế mũi nhọn của Việt Nam, đã đóng góp một phần đáng kể (4,13%) vào tổng thu nhập quốc nội (GPD) năm 2012. Với nhiều phong cảnh đẹp, nền văn hóa đa dạng, truyền thống lịch sử lâu đời…, Việt Nam được đánh giá là điểm đến đầy tiềm năng cho du khách nước ngoài. Tuy nhiên, lạm phát cao mà nó gây ra chi tiêu du lịch đắt đỏ có thể ảnh hưởng đến sự bốc hơi của du khách nước ngoài tới Việt Nam. Bài viết này đã xem xét ảnh hưởng của độ trễ thời gian củachỉ số bán lẻ (CPI) từ 1 đến 6 tháng liền kề trước đó như là các biến ngoại sinh (X) đến sự bốc hơi của du khách nước ngoài đến Việt Nam qua việc sử dụng mô hình GARCH(1,1)-X. Kết quả ước lượng đã chỉ ra rằng sự bốc hơi của du khách nước ngoài đến Việt Nam tuân theo quy trình có phương sai thay đổi và chịu ảnh hưởng đồng biến với các biến trễ CPI. Kết quả tìm thấy là những ngụ ý quan trọng cho các nhà lập chính sách, các doanh nghiệp du lịch và các nhà đầu tư trong ngành du lịch Việt Nam.

Sử dụng dữ liệu thu được từ khảo sát 132 mẫu người nộp thuế và áp dụng phương pháp phân tích nhân tố khám phá EFA và phân tích hồi quy đa biến, bài viết này thảo luận, đánh giá sự hài lòng của người nộp thuế đối với chất lượng phục vụ của Chi cục thuế huyện Na Hang, tỉnh Tuyên Quang. Kết quả nghiên cứu cho thấy về cơ bản chất lượng phục vụ của Chi cục thuế Na Hang đã đáp ứng được nhu cầu của người nộp thuế và khoảng 79,3% người nộp thuế hài lòng với chất lượng được phục vụ. Nghiên cứu cũng đã xác định có 7 nhân tố ảnh hưởng đến mức độ hài lòng của người nộp thuế bao gồm: sự tin cậy; cơ sở vật chất; sự cảm thông; tính dân chủ và sự công bằng; năng lực phục vụ; sự công khai, minh bạch; mức độ đáp ứng. Bài viết cũng đề xuất các giải pháp nhằm cải thiện và nâng cao chất lượng phục vụ của Chi cục thuế, từ đó nâng cao mức độ hài lòng của người nộp thuế.

Chính sách hỗ trợ doanh nghiệp của Chính phủ là đòn bẩy quan trọng thúc đẩy sự phát triển của doanh nghiệp, đặc biệt là trong thời kỳ khó khăn do kinh tế suy thoái. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện chính sách đã phát sinh nhiều bất cập. Với những thông tin được thu thập bằng phương pháp phỏng vấn dựa trên bộ câu hỏi từ cơ quan thực thi, doanh nghiệp thụ hưởng chính sách, bài viết chỉ ra rằng chính sách hỗ trợ phát triển doanh nghiệp ở trên địa bàn tỉnh Nghệ An đã mang lại những kết quả đáng kể, góp phần làm tăng nguồn vốn, giảm chi phí sản xuất, giảm bớt khó khăn cho các doanh nghiệp trong thời kỳ suy thoái; qua đó duy trì và thúc đẩy sự phát triển của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh… Bên cạnh đó, bài báo cũng chỉ ra những hạn chế khác về cơ chế chính sách như: thủ tục tiếp nhận hỗ trợ phức tạp, mức hỗ trợ thấp, doanh nghiệp khó tiếp cận với chính sách… Từ những đánh giá trên, tác giả đã đưa ra một số đề xuất cải thiện hiệu quảchính sách hỗ trợ trong thời gian tới.