Ngày nhận bài: 29-08-2023
Ngày duyệt đăng: 07-03-2024
DOI:
Lượt xem
Download
Cách trích dẫn:
KHẢ NĂNG KÝ SINH CỦAONG KÝ SINH Encarsia sp.(HYMENOPTERA: APHELINIDAE) TRÊN BỌ PHẤN Bemisia tabaci(Gennadius) (HEMIPTERA: ALEYRODIDAE)
,
Trần Thị Thu Phương
1
,
Phạm Hải Chi
2
Từ khóa
Ong ký sinh, bọ phấn, tỷ lệ kí sinh, tuổi vật chủ, mật độ vật chủ, tỷ lệ vũ hoá
Tóm tắt
Nghiên cứu này nhằm xác định khả năng ký sinh của Encarsia sp. trên bọ phấn B.tabacihại cà tím trên đồng ruộng và dưới ảnh hưởng của một số yếu tố bao gồm tuổi, mật độ bọ phấn và ong ký sinh cái. Tỷ lệ ký sinh của ong ký sinh trên bọ phấn hại cà tím được tiến hành điều tra tại Gia Lâm, Hà Nội vụ Xuân 2023 định kỳ 7 ngày/lần. Kết quả cho thấy Encarsia sp. có tỷ lệ ký sinh cao nhất (58,57%) vào giữa tháng 6, sau đó giảm dần. Ong ký sinh và bọ phấn được nhân nuôi quần thể trong phòng thí nghiệm và theo dõi tỷ lệ ký sinh sau 24 giờ khi cho ong ký sinh tiếp xúc với bọ phấn tuổi 1-tuổi 4, ở mật độ bọ phấn 5-80 con (tuổi 3-4)/lá và mật độ 1-4 ong cái/50 bọ phấn (tuổi 3-4). Ong ký sinh Encarsia sp. có tỷ lệ ký sinh cao nhất ở bọ phấn tuổi 3 và thấp nhất ở tuổi 1. Mật độ ký chủ tăng, tỷ lệ ký sinh của ong ký sinh giảm nhưng tỷ lệ vũ hoá tăng. Ngược lại, khi mật độ ong ký sinh tăng, tỷ lệ ký sinh tăng nhưng tỷ lệ ký sinh trung bình/con cái giảm. Ở mật độ 1-2 ong cái/50 bọ phấn, tỷ lệ vũ hoá trưởng thành đạt cao hơn tỷ lệ này ở mật độ 3-4 ong cái/50 bọ phấn. Như vậy, Encarsiasp. có tỷ lệ ký sinh cao trên đồng ruộng; tuổi và mật độ bọ phấn, mật độ ong ký sinh có ảnh hưởng khả năng ký sinh của chúng.
Tài liệu tham khảo
Antony B., Palaniswami M. & Henneberry T. (2003). Encarsia transvena (Hymenoptera: Aphelinidae) development on different Bemisia tabaci Gennadius (Homoptera: Aleyrodidae) instars. Environmental Entomology. 32(3): 584-591.
Burger J.M.S., Reijnen T.M., van Lenteren J.C. & Vet L.E.M. (2004). Host feeding in insect parasitoids: why destructively feed upon a host that excretes an alternative? Entomologia Experimentalis et Applicata. 112(3): 207 - 215.
Chau A. & Mackauer M. (2001). Host–instar selection in the aphid parasitoid Monoctonus paulensis (Hymenoptera: Braconidae, Aphidiinae): assessing costs and benefits. The Canadian Entomologist. 133(4): 549-564.
Đàm Ngọc Hân (2012). Nghiên cứu thành phần bọ phấn hại cây trồng, đặc điểm sinh học sinh thái của loài Bemisia tabaci hại đậu tương và hướng phòng trừ ở vùng Hà Nội. Luận án Tiến sĩ. Viện khoa học Nông nghiệp Việt Nam, Hà Nội.
Delatte H., Reynaud B., Granier M., Thornary L., Lett J.M., Goldbach R. & Peterschmitt M. (2007). A new silverleaf-inducing biotype Ms of Bemisia tabaci (Hemiptera: Aleyrodidae) indigenous to the islands of the south-west Indian Ocean. Bulletin of Entomological Research. 95(1): 29-35.
Díaz M.A., Rodríguez D. & Cantor F. (2019). A Scouting method for estimating insect populations in an Encarsia formosa (Hymenoptera: Aphelinidae) mass eearing system. Neotrop Entomology. 48(3): 476-483.
Gerling D., Alomar Ò. & Arnò J. (2001). Biological control of Bemisia tabaci using predators and parasitoids. Crop Protection. 20(9): 779-799.
Godfray H.C.J. (1994). Parasitoid: Behavioural and evolutionary ecology. Princeton University Press, Princeton, New Jersey.
Heraty J.M., Woolley J.B., Hopper K.R., Hawks D.L., Kim J.W. & Buffington M. (2007). Molecular phylogenetics and reproductive incompatibility in a complex of cryptic species of aphid parasitoids. Molecular phylogenetics and evolution.45(2): 480-493.
Jones D.R. (2003). Plant Viruses Transmitted by Whiteflies. European Journal of Plant Pathology. 109(3): 195-219.
Jones W.A. & Greenberg S. (1999). Host instar suitability of Bemisia argentifolii (Homoptera: Aleyrodidae) for the parasitoid Encarsia pergandiella (Hymenoptera: Aphelinidae). J. Agric. Urban Entomol. 16(1): 49-57.
Kajita H. & Lenteren J.v. (1982). The parasite‐host relationship between Encarsia formosa (Hymenoptera, Aphelinidae) and Trialeurodes vaporariorum (Homoptera, Aleyrodidae) XIII. Effect of low temperatures on egg maturation of Encarsia formosa. Zeitschrift für angewandte Entomologie. 93(1‐5): 430-439.
Lê Thị Tuyết Nhung (2014). Nghiên cứu thành phần loài họ bọ phấn Aleyrodidae (Homoptera) và đặc điểm sinh học, sinh thái học, biện pháp phòng trừ bọ phấn thuốc lá Bemisia tabaci (Gennadius) hại cây họ cà ở vùng Hà Nội. Luận án Tiến sĩ. Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam, Hà Nội.
Matsui M. (1995). Efficiency of Encarsia formosa Gahan in suppressing population density of Bemisia argentifolii bellows and perring on tomatoes [Lycopersicon esculentum] in plastic greenhouses. Japanese Journal of Applied Entomology and Zoology. 39(1): 25-31.
Nell H., Lelie L. S. v. d., Woets J. & van Lenteren J. (1976). The parasite‐host relationship between Encarsia formosa (Hymenoptera: Aphelinidae) and Trialeurodes vaporariorum (Homoptera: Aleyrodidae) II. Selection of host stages for oviposition and feeding by the parasite Zeitschrift für Angewandte Entomologie. 81(1‐4): 372-376.
Nguyễn Thị Phùng Kiều, Trần Thị Thiên An & Nguyễn Văn Đức Tiến (2015). Một số đặc điểm hình thái và sinh học của ong Encarsia transvena (Hymenoptera: Aphelinidae) ký sinh ấu trùng bọ phấn trắng thuốc lá Bemisia tabaci (Gennadius) (Homoptera: Aleyrodidae) tại thành phố Hồ Chí Minh. Tạp chí Bảo Vệ Thực Vật. 2: 27-32.
Phạm Thị Hiếu, Nguyễn Thu Hiền, Nguyễn Thị Nga & Thân Thế Anh (2014). Khả năng phân biệt vật chủ của ong ký sinh sâu tơ Cotesia vestalis Kurdjumoav (Hymenoptera: Braconidae. Tạp chí Khoa học và Công nghệ Nông nghiệp Việt Nam. 6: 116 - 121.
Qiu B.L., De Barro P.J., He Y.R. & Ren S.X. (2007). Suitability of Bemisia tabaci (Hemiptera: Aleyrodidae) instars for the parasitization by Encarsia bimaculata and Eretmocerus sp. nr. furuhashii (Hymenoptera: Aphelinidae) on glabrous and hirsute host plants. Biocontrol Science and Technology. 17(8): 823-839.
R_Core_Team (2018). R: A language and environment for statistical computing. R Foundation for Statistical Computing, Vienna, Austria.
Slansky F. (1986). Nutritional ecology of endoparasitic insects and their hosts: An overview. Journal of Insect Physiology. 32(4): 255-261.
Takatsu K., Ndabaruab J. N., Pham H. T. & Takanoa S.-i. (2018). Pupal-adult parasitism of the coconut hispine beetle by the koinobiont pupal parasitoid Tetrastichus brontispae. Biological Control. 126: 90 -96.
Trần Quốc Dũng (2011). Điều tra thành phần ong ký sinh sâu non bọ phấn trắng (Bemisia tabaci) và nghiên cứu một số đặc điểm hình thái, sinh học của ong Encarsia transvena (Aphelinidae: Hymenoptera) tại thành phố Hồ Chí Minh. Trường Đại học Nông Lâm TP. Hồ Chí Minh.
Van Lenteren J., Nell H., Lelie L. S. v. d. & Woets J. (1976). The parasite‐host relationship between Encarsia formosa (Hymenoptera: Aphelinidae) and Trialeurodes vaporariorum (Homoptera: Aleyrodidae) III. Discrimination between parasitized and unparasitized hosts by the parasite. Zeitschrift für angewandte Entomologie.81(1‐4): 377-380.
Van Roermund H. & van Lenteren J.C. (1992). The parasite-host relationship between Encarsia formosa (Hymenoptera: Aphelinidae) and Trialeurodes vaporariorum (Homoptera: Aleyrodidae) XXXIV. Life-history parameters of the greenhouse whitefly, Trialeurodes vaporariorum as a function of host plant and temperature. Wageningen Agricultural University, Wageningen.
Vianen A.V. & van Lenteren J. (1986). The parasite‐host relationship between Encarsia formosa (Hymenoptera, Aphelinidae) and Trialeurodes vaporariorum (Homoptera, Aleyrodidae) XV. Oogenesis and oviposition of Encarsia formosa. Journal of Applied Entomology. 102(1‐5): 130-139.
Vinson S.B. & Iwantsch G.F. (1980). Host suitability for insect parasitoids. Annual Review of Entomology. 25: 397-419.
Wang X.S., Zhang Q.Z. & Liu T.X. (2016). Parasitism, host feeding and immature development of Encarsia formosa reared from Trialeurodes vaporariorum and Bemisia tabaci on Trialeurodes ricini. Journal of Applied Entomology. 140(5): 346 -352.